Ўзбекистон миллий университети



Download 408,17 Kb.
bet8/16
Sana09.06.2022
Hajmi408,17 Kb.
#648881
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   16
Bog'liq
“ЎРТА ОСИЁ КЎЛЛАРИ ГЕНЕЗИСИ, ТУРЛАРИ ВА ТАРҚАЛИШИ ҲАҚИДА”

М.А.Первухин таснифи. Бу тасниф бўйича, кўллар косалари ернинг ички (эндоген) ва ташқи (экзоген) кучлари таъсирида вужудга келади, дейилади. Ички кучлар таъ­сирида пайдо бўлган кўллар косалари тектоник ва вул­кан кўллари гуруҳларига бўлинади. Ташқи кучлар таъсирида вужудга келган кўллар косалари гидроген, гляциоген (муз­лик), эол (шамол), оргоноген ва антропоген келиб чиқишли бўлади ва мос равишда шундай турларга бўлинади.
Гидроген кўллар косалари дарё, ер ости сувлари ва денгиз сувлари таъсирида вужудга келади ва улар қайир, карст, термокарст, суффозион кўллар деб аталувчи кичик турларга бўлинади.
Гляциоген кўллар косалари музликлар фаолияти таъсирида пайдо бўлади. Бу турда ўз навбатида морена ва карст кўллари бир­биридан фарқ қилади ва шу номлардаги кичик турларга бўлинади.
Эол кўллар ботиқлари шамол таъсирида пайдо бўлади.
Оргоноген кўллар иккиламчи ҳисобланиб, ботқоқли ва торфли ҳудудларда ҳосил бўлади.
Антропоген кўллар­сув омборлари, селхоналар, ир­ри­гация кўллари, тоғ­кон карьери кўллари косаларининг пайдо бўлиши инсон хўжалик фаолияти билан боғлиқ.
Б.Б. Богословский таснифи. Маълум ҳо­латлар ҳисобга олиниб, юқорида баён этилган, яъни М.А.Первухин таснифи 1960 йилда Б.Б.Богословский томо­нидан такомиллаштирилган. Натижада кўллар косалари пай­­­­до бўлиши бўйича қуйида тавсифи келтирилган 8 та гу­руҳга ажратилган.
Тектоник кўллар. Ушбу гуруҳга кирувчи кўллар коса­лари Ер қобиғидаги тектоник ҳаракатлар натижасида ву­жудга келади. Улар чуқурлигининг катталиги, қирғоқла­рининг тиклиги билан ажралиб туради. Бу гуруҳга Байкал, Танганьика, Шимолий Америкадаги Буюк кўллар (Эри, Он­тарио, Гурон, Мичиган), Каспий, Онега, Иссиқкўл, Севан ва бошқаларни мисол қилиб келтириш мумкин.
Музлик кўллари. Бу гуруҳга мансуб бўлган кўллар ко­саларининг ҳосил бўлиши қадимги ва ҳозирги музлик­лар­нинг фаолияти билан боғлиқ. Улар икки кичик гуруҳга бў­линади:

Download 408,17 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish