Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти спорт гимнастика машғулотининг

1.3. Ривожланиши ёналиш лари
Гимнастиканинг тараққиёти ёналишларини мунтазам кузатиб, таҳлил этиб бориш олий малакали гимнастикачиларни тайёрлашнинг самарали тизимини, уларни “конвейер” усулида етказиб бериш технологиясини ишлаб чиқиш ва такомиллаштириш учун зарур шарт саналади. Замонавий гимнастика қаерга кетаётганлигини англаб етиш учун жахон спортининг ривожланиши ёналишларини билиш лозим. Улардан энг муҳимлари қуйидагилар:

• 
  юқори спорт натижаларининг асосий ва э`тиборини ошириш;
  
• 
  спорт-техник натижаларнинг ўсиши ;
  
• 
  юксак спорт унвонлари учун рақобатнинг кескинлашуви.
  

Мазкур ёналишларнинг ривожини та`минловчи тизимли омил сифатида катта спортга жиддий моддий маблағларнинг жалб этилишини кў рсатиш мумкин. Олимпиада ў йинлари ва бошқа йирик ҳалқаро турнирлар оммавийлигининг ўсиши реклама берувчи ҳамда хомийларнинг спортга катта маблағлар қў йишга сабаб бўлади. Бироқ хар хил спорт турларида хомийликнинг миқиёслари турлича. Гарчи жаҳонда гимнастиканинг оммавийлиги ортиб бораётган бў лсада, лекин молиявий маблағларни жалб этиш ва хомийлик нуқтаи назаридан уни футбол, хоккей ёки теннис билан таққослаб бў лмайди.
Юқорида кў рсатиб ў тилган аосий ёналиш ларнинг Ўз аро та`сири ёналиш и оқибатларининг пайдо бўлиши ҳамда ривожланишини белгилайдики, улар кўпинча яққолроқ ифодаланган бўлади. Уларнинг биргаликда амал қилиш натижаси сифатида катта спортда мусобақа ва машғулот фаолиятининг мураккаблашуви, шу жараёнда юқори малакали спортчиларни тайёрлашнинг барча ҳалқаларида оддий меҳнатнинг оғир меҳнат томонидан суриб чиқарилиши юз беради. Спорт гимнастикаси катта спорт ёналишларига мувофиқ ривожланади, лекин Ўзига хос хусусиятларга эга бўлади. Ўтказилган тадқиқотлар натижасида замонавий спорт гимнастикаси тараққиётининг қуйидаги йўналишлари аниқланди:

• 
  гимнастикачиларнинг махоратининг бориши;
  
• 
  гимнастика ан`анавий тарзда юқори даражада ривожланган мамлакатларда гимнастикачилар тайёргарлиги даражасининг умумий ўсиши натижаси сифатида медаллар ҳамда катта гимнастика географиясининг кенгайиши, жахон аренасида “ан`анавий ногимнастик мамлакат”лардан кучли гимнастикачиларнинг чиқиши;
  
• 
  мусобақа дастурлари мураккаблигининг ўсиши ва кўпайиши;
  
• 
  янги мураккаб машқларни ишлаб чиқиш;
  
• 
  ўқув-машқ жараёнида махсус жисмоний тайёргарликнинг аҳамияти ҳамда ҳиссасининг ортиши;
  
• 
  техник махоратни энг юқори чўққисига олиб чиқиш;
  
• 
  юқори ва олий шиддат зоналарида машғулот ҳиссасини оширган ҳолда ў қув-машқ жараёнини жадаллаштириш;
  
• 
  енг мураккаб элементлар ва боғламларнинг янгича ҳам Ўзига хослигини тез Ўзлаштир иб олишга асосланган ўргатиш усулиятини мунтазам такомиллаштира бориб, тайёргарлик жараёнини тезлаштириш;
  
• 
  гимнастика дунёсида илғор усулий ва технологик янгиликларнинг тез тарқалиши туфайли олий малакали гимнастикачиларни тайёрлаш технологиясини бирхиллаштириш (унификациялаштириш).
  
• 
  миллий терма жамоаларни тайёрлаш жараёнини режалаштириш ҳамда дастурлаштиришда умумий ва алоҳида ёндошувни уйғунлаштириш;
  
• 
  машғулот юкламаларининг вақт, машғулотлар миқдори ва машғулот кунларига кўра барқарорлаштирилган ў лчамлари доирасида алоҳида тайёргарликни алоҳида шахсга мослаш;
  
• 
  йиллик микроциклда мусобақа стартлари миқдорини ошириш;
  
• 
  олий малакали гимнастикачилар тайёргарлигини мусобақа фаолиятиги доимий равишда тайёрлик даражасига кў тариш;
  
• 
  йиллик циклда ўтиш даврини минимумга қадар қисқартиган ҳолда (2-4 хафта) тайёргарлик даврлари орасидаги қирраларни “текислаш”;
  
• 
  спорт гимнастикаси бўйича илмий-тадқиқот ва тажриба конструкторлик ишларини жадаллаштириш;
  
• 
  юқори малакали гимнастикачилар тайёргарлигининг ҳар томонлама та`минланишини (молиявий ходимлар билан, моддий-техник, илмий-усулий, тиббий-биологик, психологик, ахборот билан асосланиш) яхшилаш;
  
• 
  миллий терма жамоалар тайёргарлигини марказлаштириш;
  
• 
  катта гимнастикани профессионаллаштириш ва тижоратлаштириш;
  
• 
  дунё гимнастикаси ривожланишини бошқаришнинг энг муҳим қуроли бўлган ФИЖ мусобақа қоидаларини такомиллаштириш.
  

Бу умумий ва кўп йиллардан буён амал қилаётган етарлича барқарор ёналишлардир. Алоҳида та`кидлаш жоизки, гимнастикачиларнинг тайёрлашнинг ҳар қандай дастурларини ишлаб чиқишга киришиш лозим бўлган ижобий башорат гимнастиканинг ривожланиши йўналишлари ҳамда истиқболларини синчиклаб таҳлил этиш асосида амалга оширилиши мумкин. Бусиз тегишлича мақсадларни қў йиш имкони бў лмайди, мураббий ва мутахасисларнинг ў қув-машқ жараёнини режалаштириш ёшлидаги ҳаракатлари эса қаерга олиб бориши ноаниқ бўлган нотаниш кў чада юришга ў хшаб қолади.
Алоҳида та`кидлаш керакки, ҳар бир Олимпия цикли бошланишидан аввал гимнатиканинг ривожланиши йўналишлари ҳамда истиқболларини аниқлаштириш ва қиёсий таҳлилдан ў тказиш зарур. Масалан, 1997 – 2000 йиллар Олимпиада цикли таҳлили унинг учун асосий ҳисобланган ёналишларини ажратиб кў рсатиш имконини беради:

• 
  спорт гимнастикаси оммавийлигининг ўсиши , унга оммавий ахборот воситаларининг қизиқишини ошириш;
  
• 
  Россия гимнастикаси э`тиборининг очилиши ва унга чет эл ташкилотлари қизиқишининг ўсиши ;
  
• 
  Йирик ҳалқаро мусобақаларда иштирок этувчи мамлакатлар миқдорини ортиши;
  
• 
  мусобақа машқлари мураккаблигининг сакрашлар тарзида ўсиши мусобақа қоидалари жиддий Ўз гаришининг натижаси сифатида;
  
• 
  рақобатнинг янада кескинлашиши ва медаллар “географияси” кенгайиши;
  
• 
  илғор технологияларни кенг миқиёсида ўзлаштириш ва кўпчилик ривожланган мамлакатлар гимнастикачиларининг тайёргарлик тизимига тез жорий этиш;
  
• 
  юқори малакали гимнастикачиларнинг интеграл тайёргарлиги тизимини ҳар хил тайёргарлик турлари, энг аввало, жисмоний ҳамда техник тайёргарликнинг кўп ў лчамли боғланиши (жисмоний –техник боғланиш) ёшлидан ривожланиши;
  
• 
  асосий рақиблар тайёргарлигининг моддий – техник ва илмий-усулий та`минотининг жиддий яхшилаш;
  
• 
  катта гимнастиканинг тижоратлашув сур`атларини ошириш;
  
• 
  йирик мусобақалар миқдорини ва йиллик циклда мусобақа тайёргарлиги миқдорини ошириш.