‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

340-mashq. 
Quyida berilgan grammatik ertakni o ‘qing. Siz ham 
nam unadan foydalanib, ravish so‘z turkum i va uning nutqim izda ishlati- 
lishiga oid ertak yozing.
Q O ‘SH IM C H A V O Y L A R
Bor ekanda, yo‘q ekan, qadim va hozirgi zam onda uchta aka-uka 
qo‘shim chalar yashagan ekanlar. U larning ism lari o ‘ziga xos ekan. 
B irinchisining ism i Y asovchibek, ikkinchisiniki 0 ‘zgartiruvchibek,
389

---

uchinchisiniki Shakl hosil qiluvchi ekan. Kunlarning birida ulardan bittasi 
shunday debdi: «Nega bizni odam lar q o ‘shim chalar deb atashadi?» 
Shunday deb ular xafa bo‘lib o ‘tirishganda, 0 ‘zak, So‘z, Negizvoylar 
kelib qolibdi. Ulardan biri gap boshlabdi: «Biz so‘zning asosiy qismimiz, 
sizlar esa qo‘shimchalar», deb maqtanibdi. Shunda bechora qo‘shimchalar 
battar o‘ksinibdilar va hatto yig‘lab ham yuboribdilar. Shu payt asta- 
sekin davraga Gap xola kelib qolibdi. Aka-ukalar unga voqeani aytib 
berishibdi. O lzak, Negiz, So'zlar qo'shim chalarni ajratib, yolg'izlatib 
qo'yishibdi. Shunda Gap xola ularning oldiga borib, aw al 0 ‘zakdan:
— 
Qani, 0 ‘zakvoy, bergan topshirig‘imni bajardingmi, menga bir 
necha gap tuzib bergin, degandim, — debdi.
Shunda 0 ‘zakvoy darrov qo'shim chalarni izlabdi, ammo Gap xola 
ularni axtarib hech qayerdan topa olm abdi. 
0
‘zakvoy har qancha 
urinm asin, gaplar, so'zlar, m a’nosiz chiqibdi. Shunda So'z, O 'zak, 
N egizlar G ap xolaga yalinib, uzr so ‘rashibdi. Gap xola esa ularni 
kechiribdi. So‘ng O'zakvoy Q o‘shim chalar bilan birga bo‘lib, bemalol 
gaplar tuzibdi, she’rlar to'qibdi.
Tayanch tushunchalar
ravish, holat ravishlari, payt ravishlari, o ‘rin ravishlari, daraja- 
m iqdor ravishlari, sabab va maqsad ravishlari, sodda tub ravishlar, sodda 
yasama ravishlar, qo'shm a ravishlar, juft ravishlar.