‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi b. M. U m a r o V psixologiya

A. Konseptual qobüiyat va xulq-atvor standartlari:
• dunyoqarashning kengligi, global yondashuv;
• uzoqni ko‘ra bilish va egiluvchanlik;
• tashabbuskorlik va dadillik, tavakkalchilikka moyillik;
• m u ntazam o 4z ustida ishlash va uzluksiz o ‘qish.
B. Shaxsiy sifatlar:
•
m aqsad va yo‘nalishlam i a n iq belgilash;
• o 'z g a la r fikrini tinglash qobiliyati;
• xolislik, sam im iyat va bag‘rikenglik;
• adolatli qarorlar chiqarish orqali xodim larni joy-joyiga qo'yish, 
ular im koniyatlaridan to 'la foydalanish;
• shaxsiy yoqimtoylik;
• ja m o a tashkil etish va u n d a uyg‘u n m uhitni ushlab tura olish 
qobiliyati.
C. Salomatlik
Lekin barcha o ‘tkazilgan tad qiq o tlar natijasida shu narsa ayon 
b o ‘ldiki, am erikalik rahbarlar k o ‘p ro q xodimlam ing 
shaxsiy-individual
tashabbuslar
k o 'rsa tish la rig a im k o n beruvchi m uhitning bo 'lishi 
tarafdorlari b o ‘lsalar, yaponiyaliklar xodim lam ing 
hamkorlikdagi faol-
iyatlari
samarasini oshiruvchi sharoitlam i yaratishga e ’tibor beradilar.
S hun ing u c h u n h am ra h b a rlik sifatlari xaqida gap ketganda, 
shaxsning b ir q a to r bilim donliklari nazarda tutiladi.

---

1. Professional bilimdonlik
— o ‘zi boshqarayotgan soha faoliyatini 
m u k am m al y o 'lg a quyish u c h u n o ‘s h a fao liy at borasid a t o 'l a
m a’lum otlar, bilim va malakalarga ega boMishlikdir.
2. Uslubiy bilimdonlik —
bilgan n a rsa lari, shaxsiy m alaka va 
ko‘nikm alari, tu rli loyihalar xususidagi m a ’lum otlar, to psh iriqlam i 
tez, to ‘g‘ri va tushunarli tarzda xodim larga etkaza olish qobiliyati.
3. Ijtimoiy psixologik bilimdonlik —
o d am iar bilan ishlash, u la r 
bilan til to p ish a olish, jam oani uyushtira olish, uni yaxshi ishlashga 
safarbar qila olish, o ‘zidagi liderlik sifatlarini to ‘la nam oyon eta bilish 
qobiliyati. Bu tu sh u n c h a k o ‘p in c h a
,Jcommunikativ b ilim donliku
tushunchasi bilan sinonim sifatida ham ishlatiladi.
50-chi yillardan boshlab o ‘tkazilgan tadqiqotlarda har q a n d a y
faoliyatda h am muvaffaqiyatni ta ’m inlovchi sifatlaming yuzlab xillari 
aniqlandi. Lekin ulam i um um lashtirilganda, 5% sifatlaigina b a rc h a
tadqiqotlarda m uh im , deb e ’tiro f etildi. U lam ing orasida eng k o ‘p
m arta takrorlanganlari: 
a) intellekt (odamning murakkab va mavhum
muammolarni echa olish qobiliyati, u o *ta yuqori bo ‘Imasligi, aksincha,
o \rtachadan yuqori bo
7
ishi kerakligi e \îirof etildi); b) tashabbuskorlik
(yangicha ishlash va harakatlarga ehtiyojni anglash qobiliyati va shunga
mos motivlar) kiradi.
9.5. R ah b ar va xodimlar o ‘rtasid ag i o ‘zaro shaxslararo 
m unosabatlar psixologiyasi
Boshqaruv nazariyasi va m etodologiyasida rahbaming m uom alasi 
eng asosiy kategoriyalardan biri hisoblanadi. Muomalaning eng m u h im
tarkibiy qismi — muloqotdir. Boshqaruv jarayonida muomala o ‘z ichiga 
hamkorlik faoliyatini asos qilib oladi. Bu jarayonda til va nutq asosiy q u ro l 
hisoblanadi. Rahbar bilan q o ‘l ostidagi shaxs yuridik jihatdan t o ‘g ‘ri 
rasmiy m uloqot qilsagina, faoliyatda sam ara bo‘lishi mumkin. R asm iy 
muloqot jarayonida rahbar etakchi subyekt hisoblanadi, shuning u c h u n
ham rahbaming axloqiy sifatlariga va q o ‘l ostidagi shaxslar bilan bo‘Iadigan 
m uom alasiga k atta talablar q o ‘yiladi. R ah bar boshqaruvda b a rc h a
tabaqadagi shaxslar bilan munosabat o ‘m atadi. Muomala jarayonida ikkala 
subyekt ham umuminsoniy va milliy axloq normalarini o ‘zlashtirib b oradi. 
Xodim m uomala odobini asosan rahbar timsolida anglab oladi. Rahbam ing 
muomalasi h am bugungi kunda psixologik-pedagogik adabiyotlarda qayd 
etilganidek,