Ўзбек дипломатияси тарихидан



Download 11,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet72/184
Sana19.12.2022
Hajmi11,99 Mb.
#890942
TuriДиплом
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   184
Bog'liq
O`zbek diplomatiyasi tarixidan

Сафарномайи Бухоро (асари Муҳаммадшоҳи қожор, 1259-1260).
Ба эҳтимоми Ҳусайн Замоний. Теҳрон. 1373 ҳ.к. 9-бет.
156


Ш а р қ ш у н о с л и к и н сти ту ти н и н г қўлёзм алар хази н аси д а сакд а- 
н а д и 1.
М азкур тўпламлар, умуман, анча яхш и ўрганилган. Б ир гуруҳ 
олим лар (А.А. С ем ёнов, П. И ванов, О. Чехович, М. Абдураимов, 
А. Ж уванмардиев, А. Ў ринбоев, Р. М укм инова, А. Вильданова, Т. 
Ф айзиев, Г. О стонова, Ш . Тиловов) бу мажмуалардан Бухоронинг 
хўж алик-маъмурий тузуми, ер-сув муносабатлари, с о л и қ тизим и 
ва ҳ.к. га оид ҳужжатларни та д қ и қ қилганлар ва қилмокдалар.
Б у х о р о н и н г д и п л о м а т и к а л о қ а л а р и г а о и д ҳ у ж ж атл ар д ан , 
хусусан Бухоро а м и р л а р и н и н г Ҳ и н д и сто н п о д ш о \л а р и билан 
ё зи ш м а л а р и И . Н и зо м и д д и н о в то м о н и д а н ва “ А м и р Ҳ ай д ар 
м актублари” тўплам и асосида Б ухоро-А ф ғо н истон д и п л ом ати к 
алоқаларига оид айрим маълумотлар Б. Хўжаева том онидан чоп 
э т и л га н 2.
Бу ерда шу пайтгача ўрган илм аган ва XIX асрн и н г б иринчи 
чорагида Б ухоронинг Э рон б илан д и п л о м ати к алоқаларига оид 
ҳужжатлар хусусан, а м и р Ҳ ай д ар (1801-1826)н и н г Э рон шоҳи 
Ф а т ҳ а л и ш о ҳ ( 1 8 0 3 - 1 8 3 3 )г а й ў л л а г а н м а к т у б л а р и д а н б и р и
атроф ли ча т а \л и л қилинад и. Ч унки М уҳаммад Р и зо Б алхийн инг 
“ М а к ту б о ти а м и р Ҳ а й д а р ” н о м л и м аж м у а с и д а н ж о й о л ган
а м и р н и н г Ф а т ҳ а л и ш о ҳ г а ё з г а н “ Ҳ а з р а т а м и р Ҳ а й д а р ба 
Ф атҳалиш оҳ, ҳоким и Э рон н ави ш тан д ” 3 сарлавҳали бу мактуби 
ҳ ан уз тў л ал и ги ч а та р ж и м а қ и л и н м а г а н ва и л м и й м уом алага 
к и р и т и л м а г а н . В а ҳ о л а н к и , у ў ш а д а в р д а г и Б у х о р о - Э р о н
д и п л о м а т и к м у н о с а б а т л а р и г а о й д и н л и к к и р и т у в ч и м уҳим
манбадир.
Ю қори д а эслати лган м аж м уадан ж о й олган уш бу мактуб асл
1. Мироншоҳ Мунши. Мактубот, муншаот, маншурот. Инв. № 289;
Муҳаммад Ризо Балхий. Мактуботи Амир Ҳайдар. Инв № 292; Муншаот
ва ёрлиқот. Инв. № 300; Мирзо Содиқ Мунши. Муншаот. Инв. № 302.
2. Низомуддинов И. Ё. XV I-X V III асрларда Ўрта Осиё-Ҳиндистон
муносабатлари. Т. Фан. 1968; Ходжаева Б. “О взаимоотношениях
Бухарского ханства с Афганистаном в первой четверти XIX века» (по
письмам амира Хайдара //Общественные науки в Узбекистане. 1990. № 7.
с. 53-56.
3. Муҳаммад Ризо Балхий. Мактуботи амир Ҳайдар. Узбекистан
Республикаси Фанлар академияси Ш И қўлёзмалар хазинаси. Инв. №292.
156-166-бетлар.
157


нусхадан кўч и рм ад и р, у н и н г ёзи л ган вақти ё к и б оси лган муҳри 
ҳақида м аълумот берилм айди. Қ уйида м актуб тўлалигича келти- 
рилади:
“ Ҳ азрат ам и р Ҳ айдар Э рон ҳ оки м и Ф атҳалиш оҳга ёздилар:
Ул подш оҳи (олам га) беҳисоб ҳамду сан олар м уносибдирки
у н и н г д а в л а ти ҳудудлари ёв хуруж идан ва м у л к л ар и ф азо с и
д уш м ан зарбидан мустаснодир.
Расулуллоҳнинг руҳи поки га беадад дуолар туҳф а бўлси н ки , 
пай гам б арли к етакчилиги у н и н г макдовли зотига раводир. Унга, 
яқи н л ари га ва асҳобал ари н и н г ж ам ъига О л л оҳн и н г салом лари 
бўлсин!
Я ратганга са н о л а р ва м ақ говл и (маҳмуд) етакч и м ақом идаги 
с у л т о н г а д у о л а р д а н с ў н г к ў н г и л о и н а с и д а б е н а з и р б ў л ган
п од ш оҳ - Ж а м ш и д 1 м ақ о м и га м у н о си б , л а ш к а р и ю лдузларча 
с а н о қ с и з, о ф то б я н г л и қ тож эгаси , о с м о н д е к б алан д , С урайё 
(Ю п и тер )д ек м артабал и к, Б аҳром (М ар с)д ек с авл атл и к, К ей вон
(С атурн )д ек ю к са к , Н оҳид (В ен ер а)д ек қ о б и л и я тл и к , Утторуд 
(М е р к у р и й )д е к з и й р а к , Ж а м ш и д д е к ш а в к а т л и , Ф е р и д у н д е к 2 
ҳаш ам атли, Д о р о д е к 3 п о с б о н , Ҳ усравдек4 н и ш о н д о р (бел ги л и к), 
э м н и о м о н л и к б и с о т и н и ё ю в ч и , Э р о н м у л к л а р и н и н г ҳукм - 
д о р и , ш авкатга тарти б б ерувчи, м ақтов ва ж и л о л ар га эҳтиёж и 
б ў л м а га н , т а в с и ф ва б а ё н л а р д а н ю қ о р и ту р у в ч и , д а в л а т и н и
О л л оҳ и н о я т қи л ган Ф атҳалиш оҳга еткази л ад и ва м аълум қ и л и - 
н а д и к и , ҳазратулло д а р го ҳ и н и н г бу н и ё зм а н д и б ун д ан аввал 
ҳазрати х а л и ф а и и с л о м д а н к и т о б сў р аган эд и . М ам л акатл ар
б е з а г и б ў л ган ул ҳ у к м д о р и л т и ф о т ва м е ҳ р и б о н л и к б и л а н
ҳурм атли и м ом лар ва бую к м уж таҳи д л арн и н г - О ллоҳ уларни 
р а ҳ м а т қ и л с и н ! - б и р н е ч а к и т о б л а р и н и Б а гд о д в о л и й с и га
ю бориб, ул зотга к и то б л ар н и бу тар аф га е тк а зи ш н и бую риб- 
д и л а р . М а з к у р в о л и й ў ш а к и т о б л а р н и ў з и н и н г и ш о н ч л и
киш иларидан бири орқал и бу тараф га етказди. Э лчи етиб кел ган -

Download 11,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   184




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish