ан ъ ан ави й маҳсулотларни и ш лаб ч и қ ар и ш и н қи р о зга учрайди.
О қибатда кен г хал қ о м м аси н и н г ғазаби 1844 й и л и б ош л ан и б ,
сакки з йил давом этган “бобийлар қўзголони”да ўз аксини топади.
Бундай аҳвол мамлакатнинг қудрати ва А нглия билан тенг ҳуқукди
иттиф оқдан гувоҳлик бермасди, албатта. Э рон шоҳи М уҳаммад-
ш оҳнинг нотавонлиги ҳақида ун и н г ҳузурида катта нуфузга эга
бўлиб, маслаҳатчилик қилиб турган Р осси ян и н г мухтор элчиси
И .О . С и м о н и ч ҳам гувоҳлик беради. М уҳам м адш оҳнинг Ҳ ирот
билан уруш бош лаш ига ўзининг қарш и бўлмаганлигини эслатиб,
у ёзади: “Агар бир йил аввал м ен ҳарбий ю риш тараф дори бўлган
бўлсам-да, 1836 йилги туркманлар устига ю рищ дан кейин шунга
қатъий иқрор бўлдимки, на ёш шоҳ, на унинг васийси қўш инга
қўм ондонлик қилиш га муглақо қодир эмаслар. М ен содир бўлажак
оқибатни оддиндан кўра билган эдим ” .1
Э рон элчиси Бухоро ам и ри б илан суҳбатда, та б и и й к и , булар
ҳақида гапирм аган ва, аф ти д ан , ам и р ҳам улардан бехабар эди.
Бухоро а м и р и н и н г халқаро аҳволдан в о қ и ф бўлм аганлиги ҳақида
“ Т у р к и с т о н т а р и х и ”д а ҳам ў қ и й м и з : “ У в а қ т л а р д а Б у х о р о
ум аролари орасида Россия б илан и н гл и зн и н г ва аҳволи о л ам н и н г
ним а эк ан л и ги н и билган к и ш и й ўқ э д и ” . Б ундай вазиятда Э рон
э л ч и с и н и н г с ў зл ар и Б ухоро а м и р и г а куч л и т а ъ с и р қ и л га н и
аж абланарли ҳол эм ас, албатта.
О қ и б а т д а а м и р Б у х о р о н и н г и ч к и ва т а ш қ и м а в қ е и н и ва
в о қ е а л а р т а р а қ қ и ё т и н и ҳ и с о б га о л и б , Э р о н б и л а н зо ҳ и р и й
д и п л о м ати ян и сакдаб қолиш га қарор қилади ва “ С аф ар н о м ай и
Бухоро”да ёзилиш ича, “ Ҳ еч к и м н и м аж бур этм аган ва ўзлари
хоҳиш билдирган ҳолда” Бухорода бўлган аси рлард ан 300-400
к и ш и н и олиб кетиш га рухсат беради. Э лчи ёзиш ича, гўё ам и рн и н г
ўзи ҳам 30 м и н г ти л л ага со ти б о л ган м и н гга я қ и н э р о н л и к
н а в к а р л а р и н и б е р и б ю б о р и ш г а қ а р ш и л и к қ и л м а с л и г и н и
биддиради.
“ С аф ар н о м ай и Бухоро”д а таъ ки д лан и ш и ч а, эл ч и н и н г таш аб-
буси ва ҳаракатлари оқибатида м ингга я қ и н аси рлар йигилади
ва баъзилари ўзлари нақд тўлаб, баъзилари учун элчи ҳ ақ тўлаб
озод қилинади.
/.
Do'stlaringiz bilan baham: