Ўзбек дипломатияси тарихидан



Download 11,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet46/184
Sana19.12.2022
Hajmi11,99 Mb.
#890942
TuriДиплом
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   184
Bog'liq
O`zbek diplomatiyasi tarixidan

John Е. Woods. The Agguyunlu Clan, Confederation Empire. Mineapolis
and Chicago. 1976.
2. Аснод ва макотыбот. 183-186-бетлар.
3. Матлаи Саъдайн, 267-бет.
101


Ш оқрух М и р зо Қ ора Ю суф ҳузурига бир неча бор эл чи л ар 
йўллаган. Д и п л о м а т и к тад б и рл ар натиж а б ерм агандан сўнг ж ан г 
тад б и р и кўри л а б о ш л а га н . Ш у кезл ари Қ ора Ю суф к асал га 
ч ал и н и б 1420 й и л д а в аф о т этад и . Л аш к ар и эса ҳар то м о н га
тарқал и б кетади. Ш оҳрух уш бу воқеадан сўнг турли м ам л ак ат- 
л арга, шу ж ум ладан, у с м о н и й л ар султонига \а м ф атҳ н о м ал ар
й ў л л а га н .1
1421 й и л д ан б о ш л аб У с м о н и й л а р д а в л а ти н и султон М урод 
(1421-1444; 1446-1451) б о ш қ а р д и . Т ем у р и й ҳукм дорл ар у б и л ан
ҳам м уттаси л а л о қ а б о ғл аб ту р га н л а р . У лар н о м и д а н ў за р о
ю б о р и л га н м а к т у б л а р н и н г н у с х а л а р и и н ш о м а ж м у а л а р и д а
учрайди. Ш оҳрух ва М урод н о м л ар и д ан ёзи л ган о л ти м актуб 
нусхаси ҳ о зи р гач а а н и к д а н г а н ва и л м и й м уом алага к и р и т и л - 
г а н .2
С ултон М у \а м м а д Ф о т и ҳ (1 4 4 4 -1 4 4 6 )н и н г Ш оҳрух М и р зо
б и л а н м а к о т и б а с и н и н г н у сх аси ҳам сак^ланган. У ш б у ё зм а
м улоқот таш аб б у си М уҳам м ад Ф о т и ҳ то м о н и д а н кў р сати л ган
эди. М актуб д а Ф о т и \ ўз о таси С ул тон М у р о д н и н г с а л т а н а т
тахти н и унга т о п ш и р г а н и ва О вруп о и т т и ф о қ ч и куч лари б и л ан
б ў л га н м у ҳ о р а б а л а р д а қ о з о н г а н ғ а л а б а л а р и ҳ а қ и д а ё з г а н . 
Ш оҳрух уш бу н о м а га ж аво б ан ўз м ак туб и д а, а в в ал о , Ф о ти ҳ н и
с у л т о н л и к та х т и га м у ш а р р а ф б ў л га н л и ги б и л а н т а б р и к л а б , 
сўнг орада с авд о , э л ч и л и к а л о қ а л а р и н и м устаҳкам л аш и с та ги - 
ни б и л д и р га н .3
Ш охрухдан к е й и н г и во р и с л а р , ум ум ан , тем ури й ш аҳ зо д а- 
л а р н и н г у с м о н и й с у л т о н л а р и б и л а н д о и м и й а л о қ а д а б ўл и б
к е л га н л и ги , с а қ л а н и б қо л ган ё зи ш м а л а р т ў п л а м л а р и д а н ҳам 
кўриниб туради.
Ш оҳрухдан к ей и н тем урийзодалардан у н и н г набираси султон 
А лоуддавла (1 4 1 7 -1 4 6 0 )н и н г у с м о н и й с у л т о н л а р и д а н су л то н
М уҳам м ад ва с у л то н М урод лар б и л ан ё зи ш м а л а р и , М и р о н - 
ш о ҳ н и н г н а б и р а с и А бу С а и д М и р зо (1 4 5 1 -1 4 6 9 )н и н г қ о р а
қую нлилар ҳукм дори Ж аҳ о н ш о ҳ (1538-1467) б илан ёзи ш м а с и , 
султон Ҳ усайн Б о й қ а р о (1470-1506)нинг усм оний султонларидан 
су л то н М у ҳ ам м ад (1 4 4 4 -1 4 4 6 ; 1451-1481) ва с у л то н Б о я зи д
/. 
Аснод ва макотибот. 202-205-бетлар.
2. Айни мажмуа. 230-254-бетяар.
3. Айни мажмуа. 258-264-бетпар.
102


(1481-1512)лар, о қ қую нли ҳукм дорларидан Рустам ш оҳ (1493- 
1497)лар билан ёзи ш м ал ари турли и н ш о тўплам лари таркибида 
с а қ л а н и б қ о л га н к и , у л а р н и н г б арчаси б и зн и н г м авзу бўйича 
жуда қи м м атли м аълум отларни беради.
Т арихий асарларда учрайдиган тем урий ш аҳзодалар саройидан 
х о р и ж и й м ам л ак атл ар га к етга н э л ч и л а р , х о р и ж и й эл ч и л ар н и
тем ури й л ар сарой и да қабул м ар о си м л ар и , хориж ҳукмдорлари 
б и л ан ё зи ш м а л а р , қ и с қ а с и , те м у р и й л а р х о р и ж и й м ун осаб ат- 
л арига д о и р кўплаб м аълум отлар б о р ки , уларни кўздан кечирар 
э к а н м и з , т е м у р и й л а р с а р о й и д а т а ш қ и и ш л а р б и л а н ш уғул- 
л а н у в ч и бутун б и р т и зи м и ш л а б т у р га н и н и кў р и ш м у м ки н . 
Х ориж ий давлатга борадиган э л ч и л и к н и та ш к и л эти ш , хориждан 
келадиган элчи ларн и кутиб о л и ш , қабул м ароси м л ари н и таш кил 
эти ш , элчиларга хизм ат кўрсатиш каби ҳар бир м асал ан и н г ўз 
м утасад д иси тем у р и й л ар с а р о й и д а т а й и н қ и л и н г а н . С арой д а 
м ун ш и й д евон и ф ао л и ят кўрсатиб турган ва тем урий ҳукмдор 
н ом идан хориж ий ш оҳу султонларга ю б ориладиган м актубнинг 
м укам м ал, назокатом уз и б оралар б и л ан безатилган бўлиш и ва 
а к си н ч а, хориж ҳукм дорларидан келадиган м актубларни тарж и- 
м а қ и л и ш , у л ар н и н г н у сх аси н и о л и ш каб и м асалалар м азкур 
д е в о н н и н г м асъулиятига кирган.
Т ем урийлар та ш қ и м уносабатларида кўзга таш л ан ади ган ян а 
б и р қи рра ш уки, уларн и н г хори ж ҳукм дорлари б и л ан ёзиш м ала- 
рида ёки эл ч и л ар н и н г ҳукм дорлар б илан м улоқотларида, албатта, 
савдо алоқаларини йўлга қўйиш ёки м устаҳкамлаш ва савдогарлар 
х а в ф с и зл и ги н и таъ м и н л аш к а б и м асал ал ар кўтари л ган л и ги н и
кўрам из. Бу эса тем урий хукм дорларнинг савд о-и қ ги сод и й алоқа- 
ларга нақадар ж иддий эъти бор б ерганлигидан далолат беради.
Т е м у р и й ш аҳ зо д ал а р н и н г х о р и ж ҳ у к м д о р л ар и б и л ан олиб 
борган д и п л ом ати к алоқалари к е н г ж уғроф ий ҳудудларни ва узун 
д а в р л а р н и қам раган и б о и с, ул арн и бу ерда б атаф си л ёритиш
и м к о н и йўқ, албатта. Ю қорида келтирилган ай ри м далилларнинг 
ў зи ёқ тем урийлар д и п л о м ати яси А м ир Т ем ур асос солган буюк 
давлат анъаналарига таян ган ҳолда кен г кўламда та ш қ и сиёсат 
ю ритиб келганлигин и исботлаб турибди.
103



Download 11,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   184




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish