Ўзбек дипломатияси тарихидан

ЦГА Уз.
, 
ф. 6, on. 10, д. 291, м . 101-102.
2. Ўша асар, л. 138 об.
20 0

---

бўйича сохта пул ясовчини ти ри к қўйиб 
юбориб бўлмаслиги, 
у зи н д о н д а сакд ан аётган л и ги , агар Росси я подш оси қадим ий 
у р ф -од атл арга б и н о ан катта совға с ал о м л ар б илан бу м асала 
юзасидан Бухорога махсус эл чи л и к ж ўнатса, у ҳолда ж иноятчи 
ана шу элчилар кўз ўнгида қатл қилиниш и мумкинлиги ҳақида 
ran и ради. Аммо Субҳонқуловнинг ўз сафари натижалари \ақи да 
ёзган б и л д и р ги с и д а (р а п о р т и д а ) у бу суҳбатга қад ар сўр аб - 
суриш тириш лар орқали “ Мулла В алининг зиндонда эмас, балки 
ях ш и ж и ҳ о з л а н г а н , а м м о д е р а з а с и з б и р х о н а д а и с т и қ о м а т
қ и л и ш и н и , у ҳеч н а р с а га з о р и қ м а с д а н о с о й и ш т а ҳаёт 
кечираётганлигини ва ф ақат назорат остида э к а н ”лигини билиб 
ол ган ли ги таъ ки д лан ган . У н и н г ё зи ш и ч а, Ҳ аки м б и й бу ҳақда 
м а с а л а к ў т а р и л г а н д а г и н а ж и н о я т ч и н и з и н д о н г а та ш л а ш га
ш ош илинч суръатда буйруқ берган, холос. У зоқ торгишувлардан 
к е й и н ҳар ҳолда э л ч и н и н г х о ҳи ш и га қ а р а б , унга “ сохта пул 
я с о в ч и ж и н о я т ч и н и к ў р и ш га р у х с а т б е р и л а д и ” . Қ уш б еги
Ҳ аким бий иш тирокида ўтган бу учраш увда Субҳонқулов ф ақат 
қ у й и д а г и л а р н и
а н и к ^ а ш г а
м у в а ф ф а қ
б ў л ад и : 
“ С о х та
асси гн ац и ялар ж иноятчи том онидан Бухоро расм ий доиралари 
рухсатисиз ясалган. Бу сохта пуллар рус савдогарлари ва Россияга 
савдо б илан борадиган бухорол и кл ар ҳамда Қ озон тоторлари 
о р қ а л и т а р қ а т и л г а н . Ш у м у н о с а б а т б и л а н п о р у ч и к қ о зо н
т о т о р л а р и н и н г Б ухорода м ав ж у д л и ги н и , “ улар, а с о с а н , 1800 
йилда Россиядан ҳаж қилиш учун М аккага кетган ш ахслардан 
иборат бўлиб, негадир бу ерда муқим туриб қолганлар” ини ёзади. 
U ly б и л ан бирга, у ўз б и л ди рги си д а бу то и ф ага оид одам лар 
рўйхатини ҳам илова қи л ган 1.
П оруч и к С убҳонқулов Бухорога борган карвон билан О рен- 
бургга қайтиб келади. Бу ерда у ўз тасуротларини тартибга солиб, 
у л а р н и д а с т л а б О р е н б у р г ҳ а р б и й г у б е р н а т о р и В о л к о н с к и й
кан ц ел яри яси га топ ш и р ад и 2. Бу ерда тасуротлар таҳрир қи л и н и б ,