Ўзбек дипломатияси тарихидан

1. 
Бу элчилик ҳақидаги маълумотлар Мвҳмвт Сарайнинг “Рус ишғоли
даврида Туркистон хонликларининг Усмонли давлати билан сиёсий
муносабатлари ” ( Истанбул, 1990) китобидан олинди, 24-25-бетлар.
130

---

м ам л ак атл арн и н г қоким лари қадим дан Бухоро хони тараф идан 
т а й и н л а н и б к е л и н г а н л и г и ва ҳ о зи р д а ҳам ш у н д а й б ўл м оғи
л о з и м л и г и м а ъ л у м . А м м о Қ а з ғ а н ва Х о р а з м в и л о я т л а р и
ҳ ок и м л ар и н и н г баъзан итоатдан ч и қ и ш ҳоллари рўй бермокда. 
Бухоро ам и р л и ги н и н г уш бу ҳудудлари, давлати ол и й и н ги зн и н г 
и тоаткор бир тобе эк ан л и ги м и зн и инобатга олган ҳолда, б и зн и н г 
м у л к и м и з э к а н л и ги н и тасд и к д ай д и га н б и р м анш ур (ф ар м о н ) 
ю б о р и л и ш и н и ў т и н и б с ў р а й м а н ” . А м м о А м и р Ҳ а й д а р турк 
сул то н и н и н г бундай ф атво си н и ололм ай д и . Ч ам аси , Т уркия Ўрта 
О си ёд аги аҳ во л д ан ях ш и х а б ар д о р б ў л ган л и ги д а н бу ердаги 
мусулмон давлатларидан ф ақ ат биттаси - Бухоро хон лигининг 
т ар аф и н и ол и б , бош қал ари б илан ал о қ а н и узи ш н и истамаган.
Т а р и х и й в о қ е а л а р н и н г к е й и н г и р и в о ж и и н г л и з л а р н и н г
Ҳ и н д и с т о н н и Н а п о л е о н I н и н г Ў р та О с и ё о р қ а л и а м а л га
о ш и р и л и ш и кутилган ҳуж ум ини д а ф эти ш йўлида кўрган эҳтиёт 
ч о р ал а р и н и н г беҳуда э к а н л и ги н и кўрсатди. Л е к и н ўз вақтида 
буни ҳеч ки м олдиндан айтиб беролм асд и , албатга. О ст-И н д и я 
К о м п а н и я с и н и н г ш у м а қ с а д д а Б у х о р о х о н л и г и г а ю б о р га н
Ф о зи л х о н ва М и р И зза т у л л о ҳ р а ҳ б а р л и ги д а ги э л ч и л и к л а р и
н а ти ж а с и д а ё зи л ган с а ф а р н о м а л а р X IX аср б о ш л ар и д а Ўрта 
Ш а р қ м и н т а қ а с и д а ҳ у к м с у р г а н г о я т м у р а к к а б х а л қ а р о
м уносабатларни ўрганиш борасида, д и п л о м ати я тари хи м и зн и н г 
маълум д авр и н и ўзида акс этти рган қи м м атл и тарихий м анба 
си ф атида бизгача етиб келди.
131

---