Ўзбек дипломатияси тарихидан


Фарангистон қироли Карл VI нинг



Download 11,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet129/184
Sana19.12.2022
Hajmi11,99 Mb.
#890942
TuriДиплом
1   ...   125   126   127   128   129   130   131   132   ...   184
Bog'liq
O`zbek diplomatiyasi tarixidan

Фарангистон қироли Карл VI нинг
Амир Темурга жавоб мактуби1
К а р л , х у д о н и н г с у ю к л и б а н д а с и , ф р а н к л а р қ и р о л и , 
ш авкатл и ва м у заф ф ар х о қ о н Т е м у р б е й ж а н о б и о л и й л ар и га
салом лар йўллайди, о с о й и ш та л и к ти л ай д и .
Қ удратли ва м узаф ф ар ҳукм дор, м аъ л у м и н ги зки м , ш авкатли 
қи ролл ар ва ном таратган п о д ш ол ар ў зл а р и н и н г д и н и й м азҳаб- 
л ар и д ан , заб о н и , д ун ёқ ар аш и ва қ о н у н л а р и н и н г ту р л и -ту м ан - 
ли ги д ан қатъи назар, хоҳиш б и л д и р и б , и т г и ф о қ бўлсалар, о ш н о
тутунсалар, улар қўл остидаги а \п и ф у қ а р о н и н г ҳам т и н ч -о с о й - 
иш талиги таъ м и н л ан ган бўлур эди. Ш у б о и сд ан , с и з ш авкатли
келтирилади... ва бу товар учун Султонияга ҳатто Венеция ва Генуядан
савдогарлар келиш ади... Христиан дунёсидан, Каффа, Трапезунд,
шунингдек, Туркия, Балдакдан келадиган барча тужжорлар худди шу
пайтларда шу ерда йиғиладилар ва керакли молларни харид қиладилар ”
(Руи Гонсалес де Клавихо. Дневник путешествия..., с. 80-81). Бу ҳол ўз
навбатида Мироншоҳдан ана шу соҳани янада ривожлантириш учун
атроф ҳукмдорлар, айниқса, Оврупо давлатлари билан алоқаларни
ривожлантиришга алоҳида эътибор беришни тақозо қилган. Айни вақтда,
Оврупода ҳам бу масалага катта қизиқиш билан қараганлар.
1. 
Ушбу мактубнинг лотин тилидаги дастлабки нусхаси Париж
м иллий кут убхонасида сақланиб қолган. Уни Раҳим Қиличев ва
Муҳаммаджон Холбековлар узбек тилига ўгиришган.
261


ва м узаф ф ар ҳ у км д орл арн и н г а р х и е п и ск о п И о а н н ж аноблари 
о р қал и ю борган н о м ан ги зн и о л а р к а н м и з, бу м актуб лар' орқал и
с и з ол и й ҳазратнинг бизга салом лар й ў л л аган и н ги зн и , б и зн и н г 
м ам лакатим из м айдони ва қи рол л и ги м и з и м к о н и ятл ар и хусусида 
м а ъ л у м о т с ў р а г а н и н г и з н и ҳ ам д а О л л о ҳ н и н г и н о я т и б и р л а
д уш м ан и м и з Б оязи д устидан заф ар куч ган и н ги зн и билиб олдик.
М аълум инги зким , бу н ом алар бизга б и р ги н а за в қ бағиш лаб 
қолм айдир, боз устига, с и з олий ҳазратларига маъқул бўлгани- 
д ек , б и зн и н г ва ўзга н аср о н и й д авл атл арн и н г тож ирлари с и з­
н и н г ф уқаролари н ги з билан с а в д о -с о т и қ қил салар, ўз м олларини 
х а в ф -х а т а р с и з о л и б б о р и ш , а й р и б о ш л а ш и м к о н и я т и г а эга 
бўлсалар ҳамда с и зн и н г тасарруф ингиздаги ерларда э м и н -э р к и н
ю р сал ар. А л қ и сса, ў зи н ги з а й т г а н и н г и зд е к , б и зд ан о л д и н ги
ҳукм дорлар даврида худди ш ундай бўлган. Ў з навбатида биз ҳам 
с и зн и н г улуғ и л тиф отингизга сам и м и й , ўш ал азм у қарор бирла 
ж авоб б ерурм из, т о к и с и зн и н г о д ам л ар и н ги з ҳам б и зн и к и л ар
с и з н и н г м а м л а к а т и н г и з д а б ў л га н и к а б и , б и з н и н г е р л а р ва 
м узоф отларга келсинлар, савд о -со ти қ б и л ан м аш ғул бўлсинлар. 
Бу и ш д а б и зн и н г ваф о қ и л а ж а ги м и зн и , ваъ д ам и зн и н г б арқа- 
р орл и ги н и ўртадаги эл чи м и з архи еп и ск оп И о а н н и н г ўз оғзидан 
ҳам эш итгайсиз. Ҳ азрати оли й л ари у н и н г содикди ги ва б и зн и н г 
х а й р и х о \а и ги м и зн и инобатга олиб, ул зотга и ш о н ч билдирсалар. 
Бундан буён ул зот с и зн и н г и зм ингиздаги м ам лакатлардан би з 
та р а ф га ўтиш и м к о н и я т и г а э га б ў л ган о н ўз ф а о л и я т и н и н г
давом и борасинда бизга ахборот бериб борур2.
1. 
“бу мактублар ” ибораси орқали қирол Карл VI Амир Темур мактуби
билан бир қаторда Мироншоҳ Мирзо тарафидан Оврупо қиролларига
йўлланган мактуб-мурожаат мазмуни билан ҳам ошно эканлигини ва
ҳар и к ка ла хат да изҳор қилинган ф икр -м уло ҳа за ла р ни нг унга
маьқуллигини таъкидламоқда.
2. 
Айрим хабарларга қараганда, архиепископ Иоанн (Жан) дастлаб
Франция қироли Карл VI Валуанинг элчиси сифатида Амир Темур ҳузурига
келган. Француз қироли унинг Султонияга насронийлар архиепископи
лавозимига тайинланганидан фойдаланган бўлса керак. Манбаларнинг
таъкидлашича, архиепископ Иоанн (Жан) ҳар томонлама маълумотли ва
Оврупо қироллари наздида катта обру-эътиборга молик шахе бўлган.
Амир Темур Оврупо мамлакатлари билан олиб борган дипломатик
2 6 2


Ва, ниҳоят, с и з олий ҳукм дорнинг ўз қўл остингиздаги ўлк а ­
л а р д а я ш а ё т г а н н а с р о н и й м а зҳ а б и г а м а н с у б ф у қ а р о л а р г а
нисб атан м урувватли бўл аётган и н ги зн и ҳам эш и т д и к , б у н и н г 
учун сизга ўз м инн атд орчи ли ги м и зн и баён этгум издир. Биз ҳам 
си з ҳазратларининг ф уқароларига, насиб этгудек бўлса, бундан 
ҳам зиёда м улозим ат кўрсатиш га ҳаракат қилурмиз.
Н ом а м и л о д и й м и н г тўрт ю з учинчи й и л н и н г 15 и ю н и да 
П ариж да битилди.
муносабапыарида ундан ва бошқа насроний монахлардан кенг фойдаланган.
Архиепископ Иоанн (Жан)нинг қайси миллатга мансублиги ҳақида ҳам
турли фикрлар мавжуд. Унинг Султониядан олдин 1394 йилда Нахичеванда
епископ лавозимида бўлганлиги ва ўша жойдан Рим папаси Жанни
Султония архиепископи лавозимига тайинлагани маълум. У бу ерда “бутун
шарқнинг архиепископи ” деб юритилади, чунки 1328 йилда Пекиндаги
Осиё митрополити вафот этгач, бу насаб Султониядаги насроний
руҳонийга берилганди. Ф ранцуз т арихчиси Л ю сьен К ереннинг
таъкидлашича, Англия қироли Ҳенрих IV архиепископ Жанни (Иоанни)
Амир Темур ҳузурига жавоб хати билан юборар экан, унга айни вақтда
Абиссиния қироли, Кипр ҳукмдори, Венеция дожи, Константинополь ва
Трапезунд императорлари ҳамда Грузия подшоси билан ҳам уз номидан
мулоқотда бўлиш ҳуқуқини берган. Архиепископ Жандан кейин бир қанча
асарлар қолган. Улар ичида, айниқса, унинг “Эсдаликлар"и катта
аҳамиятга молик бўлиб, улар француз тилида битилган. Архиепископ
1412 йилда Каффадан Львов шаҳрига кўчиб борган ва ўша ерда вафот
этган.
26 3



Download 11,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   125   126   127   128   129   130   131   132   ...   184




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish