a) yurak faoliyatining to ‘xtash sababini, bcm om i qutqarish va
davolash chora tadbirlarni aniqlash;
b) yangi usul va metodlardan foydalangan holda bosh miya
faoliyatini to ‘liq tiklashga qaratilgan muolajalar;
v) postreanimatsion davrdagi hayotiy zarur organlam ing uzoq vaqt
intensiv tcrapiyasi.
Ilozirgi vaqtda bosh miya p o ‘stloq
qavati hujayralarini himoya
qilishning yagona usuli - nafas va qon aylanishini sun’iy ravishda
ta ’minlashdan iborat. Bu esa reanim atsiya asosidir. Minglab
bem orlar hayotini saqlab qolayotgan keng qam rovlik reanimatsiya
tadbir usullari 20 - 30 yil davomida o ‘zgarm asdan kelyapti.
Asbob-uskunalar talab qilinm aydigan, oddiy, birlamchi rcanima-
tsiya
usullarini har qanday shifokor, hamshira, kichik tibbiyot
hamshirasi va boshka notibbiyot xodim lar ham bilishi shart.
Oxirgi vaqtlarda reanim atsiyaning usullari, reanimatsiya
davomidagi sun’iy qon aylanish m exanizm iga taalluqli iiziologik
asoslangan gumonlar paydo bo ‘ldi. Bu
yangicha kliniko-fiziologik
materiallarni reanimatsiya bajarilishi, nafas y o ‘llarini o ‘tkazuv-
chanligini ta ’minlash, qon aylanishi va nafas tiklangandan keyingi
bemor parvarishi kabi bosqichlarda ko ‘rib ehiqamiz. Nafas
faoliyatining
sun’iy
ravishda
ta ’minlash
-
nafas
yo ‘llari
o ‘tkazuvchanligini tiklash va o ‘pkalar sun’iy ventilyatsiyasini
bajarishdan iborat.
Nafas y o ‘llari oHkazuvchanligini tiklashga yuqori nafas
y o ‘llaridagi qarshilikni kam aytirish va y ig ‘ilgan
shilliq mod-
dalam i olib tashlash tadbirlari kiradi. Yuqori nafas yo ‘llari
qarshiligini kamaytirish uchun quyidagi usullar qo ‘llaniladi:
1. Boshni umurtqa ensa b o ‘g ‘imida orqaga bukish.
2. Pastki ja g ‘ni oldinga va yuqoriga siljitish.
Nafas yo ‘llaridagi m oddalarni olib tashlashda quyidagi usullar
q o ‘llaniladi.
l)b arm o q bilan cpigastral sohaga, diafragm aga tom on tczlik
bilan turtish yoki ko ‘krak qafasini ostidan siqish (G eym lix usuli).
Bu usullar ovoz tirqishi sohasidagi yot jism lam i olib tashlashda
qo‘llaniladi.
2 )o g ‘iz va burun b o ‘shlig‘i hamda xalqumdagi balg‘am va
suyuqliklar tupfcr, noksim on ballon,
yoki elektr quvvatida
ishlaydigan so‘rg ‘ichlar orqali'so‘rib olinadi.
3)havo o ‘tkazgichni ishlatish tilni orqaga ketishdan saqlaydi,
agar til orqaga ketib, nafas y o ‘llarini to‘sib q o ‘ysa, til ushlagich
bilan tashqariga tortish zarur.
4)X iqildoq
va
kekirdak
sohasi
laringoskopiya
qilinib,
tozalanadi.
5)traxeyaga intubatsion naycha kiritish, traxeya va bronxlam i
tozalashga imkon beradi.
6) traxeo-bronxial daraxtini bronxoskopiya yordamida tozalash.
7) kekirdak va traxeyaning yuqori sohasi to ‘liq
berkilib
qolganda traxeostom iya bajariladi.
0 ‘pkalam ing sun’iy ventilyatsiyasini maxsus asboblar yoki
asboblarsiz ekspirator usullarda bajarish mumkin.
1. Asboblarsiz
o‘pkalarni
ekspirator ventilyatsiya
qilish
"og‘izdan-og‘izga" va "og‘izdan-burunga" kabi sun’iy nafas
berishni o ‘z ichiga oladi. Buning uchun bem orning nafas
y o ‘llarida erkin o ‘tkazuvchanlikni ta ’minlagan
holda chuqur nafas
olib, og ‘izni - og‘izga yoki og ‘izni - burunga qo ‘yiladi-da
chiqayotgan nafas purkaladi. Yuzni yon tomonga burib, bemorga
passiv nafas chiqarishga imkon bcrish va ko ‘krak qafasi harakatini
kuzatib turish lozim. Ilavo purkash hajmi va m inutlik nafas
bolaning yoshiga mos b o ‘lishi kerak. Gipoksiya belgilarining
kamayishi sun’iy nafas olishning samarali bo ‘lganligini bildiradi.
Bunday usullar bilan o ‘pkaning sun’iy ventilyatsiyasi 1 5 — 20
daqiqadan oshmasligi lozim.
2. A sboblar orqali o ‘pkalam i ekspirator ventilyatsiyasi og‘iz-
burun niqoblari, S-simon Safar havo o ‘tkazgichi,
qaytmas klapanli
Bruk havo o ‘tkazgichi, intubatsion nay va og ‘iz-burun niqobli
G ordon-M aykl ovqat obturatori kabi asboblardan foydalanib
amalga oshiriladi.
0 ‘pkalami respirator]ar orqali sun’iy vcntilyatsiya qilishda
atm osfcra havosi, toza kislorod va ularning aralashmasidan
foydalaniladi. Respirator q o ‘l bilan yoki avtomatik boshqari-
ladigan b o ‘lishi mumkin.
Q o‘l bilan foydalaniladigan rcspiratorlarga Am bu qopchasi,
o ‘zi
tarqatadigan xalta A D R -l, -2, ATVI (Daniya) va narkoz
apparatlarida Eyr usulida qo‘llaniladigan T-shaklidagi nay kiradi.
A vtom atik rcspiratorlarga:
• bosimga qarab qo‘yiladigan asboblar DP-1, -2, -5, RD-1;
• chastotasiga qarab qo ‘yiladigan asboblar
AID-2, Lada,
pnevmat;
• hajmiga qarab qo‘yiladigan RO-5, -6;
• chaqaloqlarda va kichik yoshdagi bolalarda qo ‘llanadigan
respiratorlar DP-5, Mlada, Bebi-Pulmotorlar kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
