621
ketganini ko’rsatmoqda.
Xo'sh, bunday ta'lim texnologiyasi nima? Masofaviy ta'lim
samaradorligini nimalar aniqlaydi?
Ta'lim texnologiyalari sohasida olib borilgan ko'plab tadqiqotlar
shuni ko'rsatadiki, masofaviy o'qitish elektron ta’limda puxta ishlab
chiqilgan va rejalashtirilgan o'quv jarayoniga asoslangan bo'lib, o'quv
natijalariga erishishni ta'minlaydigan o'quv, uslubiy va nazorat-o'lchov
materiallarining faqat elektron formatda o'rganish, uslubiy asosli va
maqsadli ketma-ketligi asosida tashkil etilishini talab qiladi. Bunda onlayn
kursning asosini loyihalash vositasi sifatida
pedagogik dizayn tashkil
etmaydi.
Onlayn darslarni loyihalashning pedagogik tuzilmasi quyidagilardan
tashkil topadi:
o'qitish modeli (faqat elektron ta'lim, yuzma-yuz va onlayn
formatlarning har xil nisbati bilan aralashgan o'qitish, veb-seminarlar
kiritilgan elektron ta'lim);
o'zlashtirish tezligi (har qanday qulay tezlikda o'zlashtirish,
o'qituvchi tomonidan belgilangan o'zlashtirish tezligi, kursning bir
qismini
o'zboshimchalik
bilan
bajarish
qobiliyati
bilan
o'zlashtirishning belgilangan tezligi);
talabalar soni (35 kishiga qadar, 36 dan 99 kishiga, 100 dan 999
kishiga, 1000 dan ortiq);
pedagogik texnologiya (tushuntirish kursi, amaliyotga yo'naltirilgan
kurs, tadqiqot kursi, birgalikdagi kollektiv faoliyatni tashkil etish
kursi);
kursda baholashning maqsadi (talabaning
yangi materialga
tayyorligini aniqlash, moslashuvchan o'qitishni tashkil etish,
erishilgan ta'lim natijalarini tashxislash, kumulyativ baholash tizimi,
ortda qolgan talabalarni aniqlash);
o'qituvchining roli (Internetda talabalar bilan faol muloqot qilish,
Internetda ahamiyatsiz bo'lish, o'qituvchining onlayn muhitda
yo'qligi);
talabaning roli (o'qish va tinglash; muammolarni hal qilish va
savollarga javob berish, simulyatorlar va boshqa vositalar orqali faol
tajriba o'tkazish, boshqa o'quvchilar bilan muloqotda bo'lish);
o'zaro ta'sir sinxronizatsiyasi (faqat
asenkron, faqat sinxron, aralash
o'zaro ta'sir formati);
622
teskari aloqa (tizim tomondan, o'qituvchidan, boshqa o'quvchilardan
avtomatlashtirilgan).
To'g'ri tanlangan kurs materiallari, o'quv maqsadi va vazifalari hamda
masofaviy ta’lim sharoitida ta'lim jarayonining xususiyatlariga asoslanib,
o'quvchilarga ta'lim
natijasini, o'qituvchiga esa ijobiy fikrlarni beradi
[1,63].
Bu yondashuv shuni ko'rsatadiki, Internet orqali o'qish nafaqat
ma'lumotni Internet orqali uzatish jarayoni, balki kognitiv va ijtimoiy
jarayondir.
Xuddi yuzma-yuz mashg'ulotlar singari, onlayn trening ham talabalarni
ijtimoiy qo'llab-quvvatlashni talab qiladi. Kunduzgi ta'limda bu rolni
universitetning moddiy resurslari va o'quv jarayoniga jalb qilingan
o'qituvchilar bajaradi.
Agar raqamli kompetentsiyalar bo'yicha eng ilg'or o'qituvchi
darslarni
onlayn muhitga o'tkazish uchun hamma narsani qilsa ham, yuqori
natijalarni kutmang: ular bir nechta onlayn ma'ruzalarni yozadilar, matnli
materiallarni joylashtiradilar va testlarni platformaga yuklaydilar, ammo
natija yuqori darajada bo'lmaydi [2, 78].
Shunday qilib, biz "masofaviy ta'lim" tushunchasi bilan nimani
nazarda tutayotganimizni va hozirda minimal
sarmoya va resurslar bilan
qisqa vaqt ichida nimani amalga oshirmoqchi bo'lganimizni farqlashimiz
kerak.
Yangi ta'lim texnologiyasi yoki o'qitish modelining samaradorligini
baholashda, ta’lim texnologiyadan foydalangan holda o'quvchilarning
ta'lim natijalarini an'anaviy yuzma-yuz o'qitish modeli bilan solishtirish
qiziqroq bo'ladi. Biroq, bunday taqqoslash tahlili, qoida tariqasida,
statistik jihatdan muhim xulosalar bermaydi[3,123].
Shu bilan birga, samaradorlik
umumiy kategoriya bilan emas, balki
uni o'quv jarayonining turli ishtirokchilarining manfaatlaridan kelib chiqib
o'lchash mumkin. O'qituvchilar uchun bu, albatta, o'quvchilarning ta'lim
natijalari, talabalar uchun esa, akademik ko'rsatkichlardan tashqari,
motivatsiya va o'quv jarayoniga jalb qilish muhim rol o'ynaydi, bu esa
o'quvchilarning yutuqlariga bevosita ta'sir ko’rsatadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
