Замонавий узлуксиз таълимни рақамлаштириш: педагогика соҳасида

Литература: 
1.
 https://www.gd.ru/articles/10334-tsifrovizatsiya 

---

421 
2.
Копытова Н.Е. Использование дистанционных технологий в 
повышении квалификации педагогических кадров/ журнал Вестник 
Томбовского Университета, 2014 г. 
 
 
TALABALARNI IJODIY O’QUV FAOLIYATIGA PEDOGOGIK 
VA PSIXOLOGIK TAYYORLASH 
Komoldinova D. J.- Andijon davlat universiteti pedogogika instituti
magistri 
Olam taraqqiyoti insonlar kashf etgan yangiliklar bilan to’ldirilib 
borilaveradi. Bu Ob’ektiv haqiqat. Insoniyat tarixidagi taraqqiyot 
bosqichlarining mazmuni, mohiyati, nomlanishi qanday bo’lishidan qat’iy 
nazar, inson omili unga ta’lim berish, tarbiyalash jamiyat rivojining 
ijtimoiy buyurmasi bo’lib qolavergan. Chunki, “Barkamol shaxs- jamiyat 
taraqqiyotining asosi” sanaladi. Mamlakatimizda mustaqil, ijodiy 
fikrlovchi kompitentli barkamol avlod tarbiyasiga qratilmoqda va u 
ustuvor vazifalar sirasiga kiritilgani bejiz emas albatta. Jumladan ta’lim 
oluvchini ijodkorlik faaoliyatiga o'rga’ish, ularda ijodiy tafakkur jarayonini 
shakllantirish hamda ularning bu boradagi tushuncha va tasavvurini 
yanada o’stirish, takomillashtirish imkoniyatlari mavjud.
Talabalarni ijodiy o’quv faoliyatiga pedogogik-psixologik tayyorlash 
deganda, ijodiy faoliyatni shakllantirish shart- sharoitlarini paydo bo’lishi, 
amalga oshishi hamda rivojlanish jarayoni tushuniladi. Ularga 
quyidagilarni kiritish mumkin: 
1.
Talabalarni ijodiy faoliyatini shakllantirishda ularning bu boradagi 
egallshi lozim bo’lgan bilim, ko’nikma malakalari; 
2.
Ijodiy 
faoliyatni 
shakllantirishda 
nazariy 
bilimlar 
bilan 
amaliyotning aloqadorligi; 
3.
Ijodiy faoliyatni shakllantirishga doir mashg’ulotlar, evristika 
muammoli vaziyaztlar yaratish; 
4.
Talabalarni 
ijodiy 
faoliyatini 
shakllantirishga 
texnologik 
yondashuv. 
Bu shart sharoitlar quyidagicha amalga oshadi: 
Talabalarning 
ijodiy 
faoliyatini 
pedodogogik 
va 
psixologik 
shakllantirishda ular egallashi lozim bo’lgan bilim, ko’nikma, malakalarga 
quyidagi talablar qo’yiladi; 
-
Dastur materiallarini qay darajada o’zlashtirganligi; 
-
Mavzularga doir asosiy tushuncha va qoidalarni o’zlashtirganligi; 

---

422 
-
O’rganilayotgan mavzulardagi asosiy muammolarni anglab olishi; 
-
Topshiriqlarni bajarishda o’quv ashyolari va texnika vositalari, 
axborot texnologiyalaridan foydalana olishi; 
-
O’z qobilyatini namoyon qila olishi va hokazolar. 
Mazkur talablar o’qituvchiga talabalarning o’qishga bo’lgan 
qiziqishlari, ularning o’quv- biluv faoliyatlari, individual moyilliklarini 
bilish imkoniyati paydo bo’ladi va bu borada o’quv jarayoni tuzilmasini 
belgilab olishga yordam beradi.
Talabalarning ijodiy tafakkuri va ijodiy tasavvurini rivojlantirish 
uchun tizimli va izchil ravishda voqelikni o'zgartirish, mos kelmaydigan 
narsalarni bog'lash, tizimlilik asosini tashkil etuvchi talabalarning subyektiv 
tajribasiga tayangan holda ijodiy muammolarni hal qilish qobiliyatini 
rivojlantirish kerak. dialektik fikrlash, o'zboshimchalik, mahsuldorlik, 
fazoviy tasavvur, o'quvchilarning ijodiy faoliyatini tashkil etishning evristik 
va algoritmik usullaridan foydalanish. Talabalarning ijodiy faolligini 
rivojlantirish ular atrofdagi voqelik va boshqa odamlar bilan o'zaro 
munosabatda bo'lgan turli xil ijodiy faoliyat jarayonida amalga oshiriladi. 
Ijodiy faoliyat - o'qituvchi bilan hamkorlikda tashkil etilgan o'quv faoliyati 
jarayonida moddiy va ma'naviy madaniyat ob'ektlarini bilish, yaratish, 
o'zgartirish, yangi miqyosda foydalanishning ijodiy tajribasini o'zlashtirishga 
qaratilgan o'quvchilar faoliyatining samarali shakli.
Har qanday faoliyat, shu jumladan ijodiy, muayyan vazifalarni 
bajarish 
sifatida 
ifodalanishi 
mumkin. 
Biz 
ijodiy 
vazifalarning 
“o‘quvchilardan ijodiy faollikni talab qilish” kabi xususiyatlarini qayd etgan 
I.E.Untning qarashlariga amal qilamiz, bunda talaba “yechish yo‘lini topishi, 
bilimlarni yangi sharoitlarda qo‘llashi, sub’ektiv (ba’zan ob’ektiv) nimadir 
yaratishi kerak".
Talabaning ijodiy qobiliyatlari uning muayyan masalalarni hal 
qilishga 
noan'anaviy 
tarzda 
yondashishida, 
umume'tirof 
etilgan 
naqshlardan voz kechishida, o'z faoliyatini diversifikatsiya qilishida, 
tashabbuskorlik, faollik va mustaqillik ko'rsatishida namoyon bo'ladi. 
Psixologik-pedagogik adabiyotlarda umuman ijodkorlik, xususan, bolalar 
ijodi kategoriyasi nihoyatda noaniqdir. Darhaqiqat, bir tomondan, 
ijodkorlik faoliyatning o'ziga xos xususiyati: uning maxsus turi (ijodiy 
faoliyat - san'at, adabiyot, fan) yoki har qanday faoliyat, agar uning 
rivojlanishi, 
takomillashtirilishi, 
yangi 
bosqichga 
o'tishi 
haqida 
gapiradigan bo'lsak. Boshqa tomondan, muammo ijodkorlikning 
psixologik xususiyatlari bilan bog'liq va shuning uchun qobiliyatlar 
muammosi bilan bog'liq. Faoliyatni rivojlantirish mexanizmi sifatida 

---

423 
taniqli ijodkorlik tushunchasi ko'p jihatdan muammoning bu ikki tomonini 
bog'laydi. 
O'quv jarayonida ijodiy faol faoliyat maktab o'quvchilarida 
pirovardida o'quvchining xarakteriga ijobiy ta'sir ko'rsatadigan bir qator 
fazilatlarni 
shakllantiradi. 
Amaliyot 
shuni 
ko'rsatadiki, 
boylikni 
shakllantirish uchun ichki tinchlik Talabalar qiyinchiliklarni engish, ijodiy 
fikrlashni rivojlantirish uchun jozibali istiqbolni ochadigan faol ijodiy 
faoliyatni rag'batlantirishning shunday texnika va usullarini tanlashlari 
kerak. 
1. Birinchi pedagogik talablardan biri - hech qanday holatda 
o'quvchining individualligini bostirish kerak emas. Ko'pincha pedagogik 
vaziyatlar mavjud bo'lib, talabalar taxmin yoki taxminni ifodalab, ularni 
mantiqiy asoslay olmaydilar. Biroq, ularni o'z sezgilaridan foydalanishga 
harakat qilish va ilgari surilgan g'oyani keyingi mantiqiy tahlil qilishga 
yo'naltirish kerak. 
2. O`quvchilarda ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish uchun ularda o`z 
qobiliyatiga bo`lgan ishonchni, ijodiy muammolarni hal etish qobiliyatiga 
ishonchni shakllantirish kerak. O'ziga ishonmaydiganlar allaqachon 
muvaffaqiyatsizlikka mahkum. Albatta, bu ishonch oqlanishi kerak. 
3. Shuningdek, talabalarning maqsad, vazifalar va ularni hal qilish 
vositalarini mustaqil tanlashga intilishlarini har tomonlama rag'batlantirish 
kerak. Mustaqil harakat qilishga, mas'uliyatni o'z zimmasiga olishga 
odatlanmagan odam qaror ijodkorlik qobiliyatini yo'qotadi. 
4. Xavfli muammolarni hal qilishga moyillikning keng doirasini 
rag'batlantirish kerak. 
5. 
Tasavvurni 
rivojlantiring 
va 
xayolparastlikka 
moyillikni 
bostirmang, garchi u ba'zan fantastikani haqiqat sifatida qabul qilish bilan 
chegaralanib qolsa ham. Ayniqsa, tashvishli dastlabki bosqichlar o'rganish. 
6. 
Kengroq 
qo'llaniladi muammoli 
usullar mustaqil 
yoki 
o'qituvchining 
yordami 
bilan 
yangi 
bilimlarni 
kashf 
qilishni 
rag'batlantiradigan o'rganish, talabaning bunday kashfiyotlar qilish 
qobiliyatiga bo'lgan ishonchini mustahkamlash. 
7. Talabalar ijodiyotini rivojlantirishning eng muhim sharti - 
o'qituvchi bilan birgalikda tadqiqot faoliyati. Bu muammo yechilgandagina 
mumkin bo‘ladi, uning javobini talaba ham, o‘qituvchi ham bilmaydi. 
Xulosa qilib aytadigan bo’lsak, talabalarni ijodiy o’quv faoliyatiga 
pedogogik va psixologik tayyorlashda ta’limiy vaziyat o’qituvchi 
tomonidan kerakli material va ta’limiy ob’ekt ajratilishi, ular o’rtasidagi 

---

424 
munosabat o’rganilishi, asosiy tushunchalar tanlanishi kabilar tashkil 
qilinishi kerak.