Тиббиёт техникаси хавфсизлиги ва ишончлилиги”

Ислом Каримов номидаги Тошкент Давлат Техника Университети
Мухандислик технологиялари факультети
“Биотиббиёт мухандислиги” кафедраси
“Тиббиёт техникаси хавфсизлиги ва ишончлилиги” фанидан 2-оралиқ назорат иши
2-ВАРИАНТ

1. 
   Диогностикада кенг қўлланадигон асосий аппаратлар ва уларга таъриф беринг.
   
2. 
   Мамлакатларнинг халқаро келишувига асосан тиббий техника жихозлари нечта асосий гурухга бўлинади ва уларнинг номлари қандай аталади?
   
3. 
   Электромиограф аппарати ва унинг хозирги замон авлодлари.
   

Жавоблар:

1. Диагностикада асосан куйидаги курилмалар кулланилади: Ултратовуш текшируви жараёнида юқори частотали товуш тўлқинлари бачадонга юборилади. Боладан қайтган товушлар ва акс садо компютер томонидан таржима қилиниб экранда боланинг жойлашиши ва ҳаракатлари намоён бўлади. Суяк каби қаттиқ жисмлар кўпроқ тўлқин қайтаргани сабабли оқ рангда кўринади, юмшоқроқ жисмлар эса кулранг ва ола тусда бўлади. Болани ўраб турган сувлар каби суюқликлар акс садо қайтармайди ва қора рангда кўринади. Мана шу уч ранг орасидаги контраст орқали шифокор-мутахассис кўринишларни тахлил қилади. Кўпгина ота-оналар ултратовуш текширувини интиқлик билан кутадилар, чунки бу уларга бўлажак фарзандлари билан илк танишув имконини беради. Баъзи жойларда мутахассис болангизнинг кўринишини қоғозга тушириб бериши ҳам мумкин. Лекин шуни унутмаслик керакки, Ултратовуш текширувидан мақсад фарзандингиз фотоальбомига илк суратни қўлга киритиш ёки унинг жинсини билиш эмас. Мақсад - фарзандингизнинг яхши ўсиб кўнгилдагидек ривожланаётганини текшириш.

Электрокардиограмма [электро., кадио… ва грамма] (ЭКГ) – юрак мушаги ишлётганда ҳосил бўлган электр импульслари ёзиб олинган эгри чизиқ. Электрокардиограмма электрокардиограф ёрдамида қоғозга ёки фотоплёнкага туширилади. Бутун танага тарқатувчи юрак токлари (ҳаракат токлари) ЭКГси тананинг турли қисмлари (кўкрак қафаси, қўл ва оёқлар)га ўрнатилган ва электрокардиографга уланган электродлар билан ёзиб олинади. Ҳоз. замон тиббий техника ютуқлари текширилаётган одам анча узоқ масофада бўлса ҳам теле ёки радиоузаткичлар ёрдамида ЭКГни ёзиб олиш имкониятига эга.

Бундай усуллар оғир жисмоний синовларда, спортчилар, космонавтлар ва бошқа(лар)нинг юрак фаолиятини кузатиш имкониятини беради.

Соғлом одамлар ЭКГси тана тузилиши, ёши ва бошқа(лар)га боғлиқ. Аммо нормал ЭКГда ҳар доим юрак мушагининг кетма-кет қўзғалишни акс эттирувчи тишчалар ва интерваллар (оралиқлар)ни фарқ қилиш мумкин. Турли касалликларда ЭКГ тишчаларининг ўлчами, оралиқлари ва йўналиши, интерваллар (сементлар)нинг давом этиши ҳамда жойлашиши анчагина ўзгаради. ЭКГ ёрдамида юрак ритмнинг турли ўзгаришлари, Юракнинг ишемик касаллиги, миокард инфарктиттг характери ва босқичлари аниқланади. ЭКГ юрак касалликларини диагностика қилишда бошқа усуллардан самарлироқ ҳисобланади.
Magnit-rezonans tomografiya (MRT) — yadro magnit-rezonans hodisasi yordamida ichki organlar va to’qimalarni o’rganish uchun tomografik tibbiy tasvirlarini olishning bir usuli hisoblanadi. Usul atom yadrolarining elektromagnit javobini, odatda vodorod atomlarining yadrolari javobini, ya’ni yuqori kuchlanishdagi doimiy magnit maydonda ma’lum elektromagnit to’lqinlar kombinatsiyasini uyg’unlashtirishga asoslangan.
Рентген аппарати – рентген нурларит ҳосил қилиш ва улардан фойдаланиш учун мўлжалланган қурилма. Рентген аппарати рентгенодиагностика, рентгенотерапия ва рентген анализида ишлатиладиган турларга бўлинади. Рентген аппаратининг муқим (рентген кабинетларида, лаб. ва бошқа(лар) махсус хонларда ишлайдиган ва бошқа(лар)) ва кўчма (кўлда олиб юриладиган) хиллари бўлади. Рентген аппарати рентген трубкаси, трансформатор ва тўғрилагичдан, рентген аппаратини бошқариш ва назорат қилиш пульти, ўрганиладиган объект ва рентген трубкаси ўрнатиладиган штативдан иборат. Рентген трубкаси электровакуум асбоб; унда рентген нурлари ҳосил қилинади. Асосий қисмлари: анод (рентген нурлари манбаи), катод (электронлар манбаи) ва қобиқ (колба). Анодга юқори кучланиш брилганда анод сиртида тезлашган электронлар оқими туфайли бомбардимон содир бўлади. Ҳосил бўлган кинетик энергиянинг бир қисми рентген нурларига, кўп қисми иссиқлик энергиясига айланади. Рентген аппарати ишлаётганда хавфсизликни таъминлаш учун юқори кучланиш остидаги қисмлари муҳофаза қилиб қўйилади, сигнализация тизими бўлади; Қурилманинг баъзи қисмлари ва аппарат ўрнатилган хона блокировка қилинади, рентген нурларидан ҳимоя қилиш воситаларидан фойдаланилади.

2.Tibbiyot texnikasining maqsadi va vazifasi, tibbiyot

apparatlarming asosiy guruhlari
Hozirgi zamonaviy tibbiyotning yutuqlari ko‘p jihatdan fizika, texnika va
yangi texnologiyalardagi muvaffaqiyatlarga asoslangan. Inson organizmidagi
barcha kasalliklaming tabiati, kelib chiqish sabablari va davolanish mexanizmlari
asosan biofizikaviy tushunchalar asosida tushuntiriladi.
Bizga biofizika kursidan m a’lumki inson organizmida sodir boiadigan
mikrojarayonlardan tashqari, xuddi jonsiz tabiatdagi kabi molekulyar jarayonlar
ham sodir b o ia d i va ular biologik sistemalaming holatini xarakterlaydi,
Yuqorida koTsatilgan m a’lumotlarga ilmiy asoslangan va zamonaviy
tibbiyotning keskin rivojlanishiga tayangan holda oliy ta ’lim tizimi islohoti, fan
taiim ini ishlab chiqarish sifatini jahon standartlari talabi asosida yaxshilash,
xususan
tibbiyot
institutlarida
o ‘quv
jarayonini
tubdan
o‘zgartirishga,
tayyorlanayotgan mutaxassislaming nazariy bilimlarini, kasbiy mahoratini,
ko‘n,ikma va malakalarini mustahkamlashga yo’naltmlgan.
Tibbiyot instituti talabalari inson organizmini tibbiy texnika jihozlari: asbob-
uskunalar, pribor va apparatlar yordamida a’/.o va turli sistemalarini tashxis
usullarini amalga oshirishga, davolashga va olingan tibbiy. m a’lumotlami klinik
nuqtayi nazardan to ‘g ‘ri va, ilmiy asoslangan holda talqin qilishga tayyor b o iish i
shart.
Tibbiy texnika va yangi texnologiyalar kursining asosiy maqsadi b o ia jak
mutaxassislarda organizmdagi a ’zo va sistemalaming - faoliyatidagi fiziologik
jarayonlami to ‘g‘ri talqin qilish uchun zarur b o ig a n tashxis usullarida
foydalaniladigan tibbiy asbob, uskuna va qurilmalami tuzilishi, ishlash prinsipi va
foydalanish sohalari bo‘yicha nazariy hamda amaliy bilimlami singdirish.
Kiirsning asosiy maqsadi b o iajak mutaxassislarga qayd qiluvchi, tashxis quyi sh
va davolovehi ta sir ko'rsatuvchi tibbiy asbob-uskunalar, priborlar va apparatlarda
ishlash, tashqi iiuihit faktorlari ta’sir ini oichovchi (dozimetrik) va muhofaza
qiluvchi asbob va qurilmalar dan foydalanishni o ‘rgatishdir.
Fanning asosiy vazifalari qiiyidagilardan iborat:
, - organizm a ’zo va lo qimalarining faoliyati asosida yotuvchi umumiy fiziko-
ximiyaviy va biiofizikaviy qonuniyatlami o‘rganish;
- organizm, organ va to ‘qimalari hamda suyuqliklarining gidrodinamik,
mexanik, bioelektrik va .optik xossa va xususiyatlarini o‘rganish;
- tashqi muhitning fiziko-ximiyaviy davolovehi va zararli ta ’sir larining
asosiy biofizikaviy mexanizmlari to‘g‘risida tasaw urga ega b o iish .
M amlakatlaming xalqaro kelishuviga asosan barcha tibbiy texnika jihozlari
16 ta asosiy guruhga boiinadi:
1. Tibbiy asboblar;
2. Barcha turdagi shprislar va ignalar;
3. Diagnostika va terapiya uchun mexanik apparatlar;
4. Endoskopik pribor va apparatlar;
5. Sterilizatsiya, dezinfeksiya va distillyatsion jihozlar;

6.Narkoz, sun’iy natas va kislorodli terapiya uchun apparatlar;

7. Shifokorlar xonalari va operatsion zallarnmg jihozlanishi;
8
. Tish shifokori xonalarining jihozlari;
9. Elektromeditsina priborlari va apparatlari;
10. Rentgen apparatlari va jihozlari;
11. Oftalmologik apparatlar, priborlar va ko'zoynakli optika;
12: Tibbiy laboratoriyalarni jihozlash uchun pribor va apparatlar;
13. Radiologik, diagnostik va terapevtik texnika;
14. Ortopedik mahsulotlar;
15. Rentgenologik trubkalar;
16. K o‘chma tibbiy ambulatoriya va laboratoriyalar

3. Elektromiyograf mushaklarning hujayralari elektr yoki nevrologik faollashganda hosil bo'lgan elektr potentsialini aniqlaydi. EMG hodisasining mohiyatini tushunish uchun mushaklar tuzilishi va ichkarida sodir bo'ladigan jarayonlar haqida tasavvurga ega bo'lish kerak.

Mushak bu o'z navbatida miyofibrillalar deb nomlanuvchi tarkibiy qismlar guruhidan iborat mushak tolalari (m.v.) uyushgan "yig'ish" dir. Skelet-skelet tizimida asab tolalari mushaklarning harakat potentsiali deb nomlanuvchi mv-da elektr impulslarini keltirib chiqaradi. Ular miyofibrillarning qisqarishini faollashtiradigan kimyoviy shovqinlarni yaratadilar. Mushaklardagi tolalar qancha ko'p bo'lsa, mushaklarning qisqarishi kuchayadi. Mushaklar faqat qisqarganda / qisqarganda kuch yaratadi. Muskul-skelet tizimidagi tortishish va itarish kuchi antagonistik modelda harakat qiladigan mushaklarning konjugatsiyasi natijasida hosil bo'ladi: biri mushak qisqaradi, boshqasi bo'shashadi. Masalan, dumbbellni bicepsga ko'targanda, samolyotni ko'tarish paytida elkaning bitseplari qisqaradi / qisqaradi va triceps (antagonist) bo'shashgan holatda.

Turli sport turlari bo'yicha EMG

Jismoniy harakat paytida yuzaga keladigan asosiy mushak faoliyatini baholash usuli ko'plab sportlarda, ayniqsa fitness va bodibildingda keng tarqalgan. Mushaklar faollashishi paytida paydo bo'ladigan impulslar soni va kattaligini o'lchash orqali mushaklarga maxsus kuch berish uchun qancha mushak birlashishini baholash mumkin. Elektromiyogram mushaklarning ishlashi paytida hosil bo'lgan signallarni ingl. Keyinchalik matnda biz EMGning ba'zi "portretlarini" ko'rib chiqamiz.
Qurilmalar tarmoqli kengligi diodlarining turlari bilan ajralib turadi: bunday tafsilotlar oralig'i natijalarning aniqligini aniqlaydi. Yuzaki va lokal tekshirish uchun 2 turdagi asboblardan foydalanilgan. Global diagnostika invaziv bo'lmagan holda (kontaktsiz) yuzaga keladi va tananing katta maydonida mushak to'qimalarining faolligini ko'rishga imkon beradi. Ushbu turdagi diagnostika mushaklar ichidagi og'riq yoki shikastlanish sababi noma'lum bo'lgan holatlarda qo'llaniladi. Keng maydonni o'rganish bizga surunkali kasalliklarni davolash dinamikasini kuzatishga imkon beradi.