Z. T. Nishanova, N. G. Kamilova, D. U. Abdullayeva, M. X. Xolnazarova


Inson  intellektining rivojlanishi: rivojlanishning davr va bosqichlari



Download 12,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet96/343
Sana31.12.2021
Hajmi12,64 Mb.
#270960
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   343
Bog'liq
Rivojlantirish psixologiyasi Pedagogik psixologiya Nishanova Z T

Inson  intellektining rivojlanishi: rivojlanishning davr va bosqichlari.

J.Piaje  rivojlanishning uchta asosiy davrlarini ajratgan:

1.  Sensomotor intellekt  (tugllgandan  1,5  yoshga qadar).

163



2.  Aniq operatsion  (reprezentativ)  intellekt  (1,5—2 yoshdan  11 

yoshga qadar).

3.  Formal  (rasmiy)  — operatsion intellekt  (11—12 yoshdan  14— 

15  yoshga qadar).

J.Piaje  har  bir  bosqichni  ikki  yo‘l  bilan  ta’riflaydi:  ijobiy 

(oldingi  darajadagi  tizimini  murakkablashishi  defferensiyatsi- 

ya  (farqlanish)  natijasi  sifatida)  va  salbiy  (keyingi  bosqichlar- 

da bartaraf etiladigan  o‘ziga xoslik va kamchiliklar nuqtayi  na- 

zarida).

1. 


Sensomotor  davr.  J.Piaje  tafakkur  rivojlanishining  tadqi- 

qini,  hayotning birinchi  ikki yilligida bolaning  amaliy predmet- 

li  faoliyatini  tahlil  qilishdan  boshlaydi.  Uning  ta’kidlashicha, 

hatto  nihoyatda  mavhum bilimlar  manbayini  harakatda  qidirish 

kerak,  bilim  tayyor  kocrinishda  (sirtdan)  tashqaridan  kelmaydi, 

inson  uni  ko‘rishi  kerak.  J.Piaje  o‘zining  3  ta  farzandi  rivojla­

nishini  kuzatib  (qizlari  Jaklin  va  Lyusena  va  o‘g‘li  Loran)  sen­

somotor  rivojlanishning  6  bosqichini  ajratgan.  Bu  tug‘ma  me- 

xanizmlar va sensor jarayonlardan  (ko‘chirish,  refleksiya singari) 

ixtiyoriy  atayin  qollaniladigan  uyushgan  xulq-atvor  shakllariga 

o‘tish bosqichlaridir.

Bola  tug‘ilganidan  to  15  yoshga  qadar jarohat  tuzilishlari  va 

his-tuyg‘ular  rivojlanishi  bilan  xarakterlanadi:  u  ko‘radi,  eshi- 

tadi,  teginadi,  hidlaydi,  murakkab  va  chigal  tug‘ma  qiziqish  bi­

lan amalga oshiradi.  Sensomotor intellekt ikkita kichik davrlarga 

ajratiladi:  7—8  oyga  qadar go‘dakning  o‘z  tanasiga  markazlashu- 

vi kuzatiladi.  9  oylikdan boshlab  fazoviy  sohada  fazoviy intellekt 

chizmasini  obyektivligi  sodir  bo‘ladi.  Maqsadga  erishish  uchun 

vosita  sifatida  bola  tomonidan  ma’lum  bir  harakatlarni  qo‘llani- 

lishi intellekt shakllanishining mezonidir.  Shunday qilib, birinchi 

kichik davr oxiriga kelib bolalar  o‘zining  harakatlari va  natijalari 

o‘rtasidagi aloqani kashf qiladilar. J.Piaje topshiriqlari nomini ol- 

gan.  Ko‘pincha bu tajribalarni,  shuningdek,  muvozanatni  saqlash 

testi, og‘irlik, uzunlik, hajm,  son va boshqa deb ham ataladi.  Mo- 

domiki,  bunday turdagi  barcha  topshiriqlar  umumiy  tamoyillar-

164



ga  asoslangan  ekan,  namuna  uchun  hajmning  saqlanish  testini 

ko‘rib  chiqamiz.




Download 12,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   343




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish