Z sh. Shovqiyev, F. N. Oqbo‘tayiev

§1.17 Qidiruv va avariya-qutqaruv ishlari
Bularga quyidagi ishlar kiradi: falokatga uchragan havo kemasi ekiрaji va 
yo‗lovchilarini qidirish va qutqarish; stixiyali ofatlarda aholiga yordam berish. 
Bunday ishlarni tashkil etish va bajarish FA ning avariya-qutqaruv xizmati 
zimmasiga yuklanadi. Bu xizmat tarkibiga quyidagilar kiradi: qidiradigan 
uchuvchilar ekiрaji; aeroportning avariya - qutqaruv komandasi; qidiruv appa-
ratlari va qutqaruv jihozlari bor samolyotlar va vertolyotlar. 
Xizmatdagi xodimlar va vositalar ko‗lami ajratilgan hududning 
o‗lchamlariga, baza sharoitlariga va bajariladigan vazifalarga qarab aniqlanadi. 
FAB hududidagi mas‘ullik rayoni harbiy-havo kuchlari (HHK) bilan kelishil-
gan holda aniqlanadi. 
Qidiruv-qutqaruv ishlarini o‗tkazish uchun mas‘ullik rayonida havo kema-
lari va komandaning navbatchiligi joriy qilinadi. Qidiruv ishlarida samolyotlar 
ishlatiladi: maxsus ajratilgan, zaxiradagi, sanitariyaviy, patrul, shuningdek 
havoda ketayotgan va qidiruv rayoniga yo‗naltirilishi mumkin bo‗lgan. 
Qidiruv rayonining o‗lchamlari, iqlimiy va geografik xususiyatlariga, 
qidiruvchi havo kemalarining tarkibi va tavsifiga, ularning jihozlanishiga 
qarab, qidiruv ishlari «Falokatga uchragan havo kemalarining ekiрaji va 
yo‗lovchilarini qidirib topish va qutqarish bo‗yicha qo‗llanma» da ko‗rsatilgan 
usullar bilan bajariladi. 
Avariya-qutqaruv ishlarini aerodrom hududida va atrofida bajarish uchun 
aeroportning har ish smenasida avariya-qutqaruv komandasi tuziladi. Unga 
quyidagilar kiradi: startli o‗chiruvchi qutqaruvchilar; o‗t o‗chiruvchi-o‗qchilar; 
tibbiy-xizmat, AТB va AS, maxsus avtotransport xizmati; aerodrom xizmati; 
tashish xizmati; aeroportdagi militsiya bo‗limi; qidiruv-qutqaruv guruhi. 
Vaziyatga qarab, avariya-qutqaruv komandasining turli signallari beriladi: 
«Тrevoga» — aviatsiya hodisasi to‗satdan bo‗lsa yoki baxtsizlikka uchrayotgan 
havo kemasining qo‗nishi mumkin bo‗lgan vaqtga 30 minutdan kam qolgan 
bo‗lsa; «Тayyorlik» — qo‗nishga 30 minut va ko‗proq vaqt qolgan bo‗lsa; 
«Тrevoga» signali berilishi bilan avariya-qutqaruv komandasiga kirgan barcha 
guruhlar (raschet), ularga ajratilgan transport vositalarida, hamma jihozlari bi-

---

lan e‘lon qilingan joyga yetib keladilar. Startli o‗t o‗chiruvchi-qutqaruvchi 
guruh ishi mavjud vaziyatga qarab, odamlarni havo kemasidan qutqarishga, 
o‗tni o‗chirishga qaratiladi. Havo kemasini tozalash bo‗yicha evakuasiya ishla-
ri hamma yo‗lovchilar va ekiрaj a‗zolari falokatga uchragan havo kemasidan 
ketgach, bajariladi.