Z sh. Shovqiyev, F. N. Oqbo‘tayiev

§ 1.6 Aerodrom uskunalari, oqim dastasini chetlatuvchi to'siqlar 
 
Havo kemalarining gazturbinali dvigatellari ishlashidan hosil bo'ladigan 
gaz oqimi dastasiga qarshi to'siqlar qo'yiladi. Ularni perronlarga, havo kema-
larining to'xtash joylariga texnik xizmat ko'rsatadigan va ta'mirlanadigan joy-
larga o'rnatiladi. To'siqlar quyidagi imkoniyatlarni yaratadi: havo kemasini 
bcvosita TJ da ishga tushirish. Uning pcrronda turish vaqtini qisqartirish va 
aeroportning o'tkazuvchanlik qobiliyatini oshirish: perron va TJ (turargohdagi 
joy) lari yo'laklari chetidagi tuproq marzalarni mustahkamlashga zarurat 
qoldirmaslik: ishlayotgan dvigatellar shovqinini pasaytirish; aerodrom mexani-
zatsiyasi va maxsus avtotransport TJ va perronlar miqyosida xavfsiz hara-
katlanishini ta'minlash. To'siqlar turli tarzda tuziladi: ishchi yuzasi yassi, 
sidirg'a, bir tomonli va ikki tomonli ishchi yuzasi sidirg'a, lekin egri yuzali ish-
chi yuzasi yassi, qaytaruvchi plastinalardan, bukilgan qaytaruvchi plasti-
nalardan tashkil topgan perron to'siqlar. 
Oqim dastalarini burib yuboradigan to'siqlar, ularni o'rnatish usuliga 
qarab. 2 guruhga bo'linadi: statsionar va ko'chma, statsionar to'siqlar perron-
dagi aerovokzal va yuk kompleksi inshootlarini himoya qilish uchun, 
shuningdek, dvigatellarni ishlatib ko'rish uchun ajratilgan maxsus TJ da o'rnati-
ladi. 

---

Ko'chmato'siqlar, odatda, havo kemalarini uchishga tayyorlaydigan tezkor 
texnik xizmat ko'rsatiladigan joylarga, ba'zi hollarda havo kemalarini bir necha 
qator qo'yganda, perronlarga o'rnatiladi. Ko'chmas to'siqlar temirbeton 
poydevorlarga yoki aerodrom qoplamasi ichiga joylab yuborilgan elementlarga 
mahkamlanadi. Uchis hmaydoninin ggruntli qismiga to'siq qo'yiladigan bo'lsa, 
avval ustun o'rnatib, to'siqni unga mahkamlanadi. 
Gaz oqimi dastasi to'siqlarining rusumi ularning o'lchamlari, ko'taradigan 
yuklamalari metall sarfi 3.9-jadvalda berilgan.