Z. Mamadiyarov, A. Norov, O‘. Haydarov

4. Oddiylik va xolislik.
Bu tamoyil soliqqa tortish bazasini 
aniqlashda, soliqlarni hisoblab chiqishda oddiylik bo‘lishini, 
taqdim etiladigan hisobotlarning mazmunini soddalashtirishni, 
shuningdek soliqlarning eng muhim turlari bo‘yicha yagona 
stavkalar belgilashni, beriladigan imtiyozlarni iloji boricha 
kamaytirishni ko‘zda tutadi. Bu o‘rinda nazarda tutilayotgan narsa 
shuki, soliqlarning iqtisodiy funksiyasi doirasida beriladigan 

---

206 
imtiyozlar yakka tartibdagi xususiyatga ega bo‘lmasligi, balki 
muayyan faoliyat turlarini rag‘barlantirishga, soliq to‘lovchilarning 
mulkchilik shakli va qaysi idoraga mansubligidan qat’i nazar, 
ma’lum turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarishni ko‘paytirishga 
qaratilmog‘i lozim. Ba’zi sohalarda paydo bo‘ladigan davlat 
tomonidan qo‘llab-quvatlashga ehtiyojni qondirishni byudjet-kredit 
siyosati orqali amalga oshirish maqsadga muvofiqdir. Buning sababi 
shuki, soliq imtiyozlarining haddan tashqari ko‘pligi qonunlarni 
murakkablashtirib yuboradi, tushunishni qiyinlashtiradi hamda 
turlicha talqin qilishlarga olib keladi, bu hol pirovard natijada soliq 
to‘lovchilarning soliqlarga nisbatan munosabatlariga salbiy ta’sir 
qiladi. Shu bilan birga aniq qilib belgilangan imtiyozlar soliq yukini 
boshqa soliq to‘lovchilar zimmasiga o‘tkazib, ijtimoiy adolatsizlik 
ro‘y berishiga olib keladi. 
5. Boshqarishga qulaylik.
Samarali soliq tizimiga qo‘yiladigan 
muhim talablardan biri boshqaruvga qulay bo‘lishidir. Soliqlarni 
undirib olishda samaradorlikka erishish ko‘p hollarda soliqlarning 
soliq to‘lovchilarga yaxshi tushunarli bo‘lishiga bog‘liq. 
Ayrim mamlakatlarda soliqqa tortishning nihoyatda murakkab 
tartibi amal qiladi, aytaylik, shkala va stavkalar turi, soliqlar 
ro‘yxati, ularni to‘lash qoidalari va tartiblari haddan tashqari ko‘p. 
Buning ustiga ular soliq tushumlarining ko‘payishiga hech qanday 
yordam bermaydi hamda soliiqlarning rag‘batlantiruvchi funksiyasi 
bajaralishida rol o‘ynamaydi.