‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

Ijtim oiy bilish
— insonning ijtimoiy borliqni m a’lum maqsad 
asosida o ‘zlashtirishidir. U, tabiatni bilishdan farqli o ‘laroq, faqat 
jamiyatdagi moddiy, ijtimoiy faoliyatlar va munosabatlarni ham da 
ularning qonunlarini bilishdan iborat b o ‘lm asdan, m a ’naviy, 
mafkuraviy va munosabat qonuniyatlarini bilishni ham o ‘z ichiga 
oladi.Ijtim oiy bilish, shu bilan birga, insonning o ‘zini ham , 
uning tabiati va jamiyatdagi o ‘rnini, taqdiri, hayotining m a’nosi 
va m azm unini bilishdan ham iboratdir.
Ijtimoiy bilishning har bir yangi bosqichi oldingi avlodlarning 
amaliy tajribalari va nazariy bilimlariga tayangan holda yuzaga keladi. 
Ijtimoiy bilishni yuzaga keltiradigan asosiy om illardan biri — 
ijtimoiy ehtiyojlar va manfaatlardir. H ar qanday ijtimoiy bilish 
jamiyat ijtimoiy ehtiyojlari bilan, kishilarning moddiy va m a’naviy 
manfaatlari bilan uzviy bog‘liq holda yuzaga keladi.
275

---

VIII B O ‘L IM
M U ST A Q IL L IK N IN G IJTIM O IY-
FALSAFIY M U A M M O L A R I
l - § . Mustaqillik—jamiyat taraqqiyotining muhim omili
„Milliy mustaqillik“ va „davlat mustaqilligi“ tushunchalari bir- 
biri bilan uzviy bog‘liq. Lekin, „davlat mustaqilligi“ tushunchasi 
mazmun va mohiyati jihatidan kengroqdir. Biz bu o‘rinda muammoning 
milliy mustaqillik bilan bog‘liq tomonlarini qarab chiqamiz.
Mustaqil davlat o ‘z taqdirini o ‘zi belgilash huquqiga ega. U 
boshqa davlatlar huquqlarini, xalqaro ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy 
m a n fa a tla r n u q tay i n a z a rid a n qab u l q ilin g an m e ’y o rla rn i 
buzmagan holda ish ko ‘radi.
M ustaqil m illiy d av latlar o ‘rtasidagi m u n o sab atlar teng 
huquqlilik, bir-birlarining ichki ishlariga aralashmaslik, boshqa 
davlatlarga hujum qilmaslik, ularning hududiy daxlsizligini hurmat 
qilish, siyosiy, iqtisodiy va milliy manfaatlariga putur yetkazmaslik 
bilan bog'liqdir. M ustaqillikning asosiy mezonlari mavjud bo'lib, 
ular har bir davlat o ‘z konstitutsiyasiga ega bo'lishi, hududiy 
barqarorligini, daxlsizligini, hududiy-m a’muriy tizimini belgilay 
olishi, fuqarolarni qabul qilish huquqiga ega bo'lishi, o ‘z taraqqiyot 
yo‘lini tanlay olishi, hokimiyat va boshqarish organlarini belgilashi, 
qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi organlari mavjudligi, davlat tili 
va o ‘z harbiy tuzilmalariga egaligi, milliy xavfsizligining tashkil 
bo‘lganligi, xorijiy davlatlar bilan teng huquqli aloqalar o ‘matishi, 
o ‘z budjetiga egaligi, gerbi, bayrog‘i, madhiyasi, poytaxti borligi, 
mustaqil qonunlar va farmon chiqara olishi va shu kabilar bilan 
belgilanadi.M ustaqil davlat xalq, mamlakat barqaror rivojlanishi, 
o ‘z imkoniyatlaridan to ‘la foydalanishining asosiy omilidir.
Milliy mustaqillikka erishish har qanday davrlarda ham og‘ir, 
ziddiyatli sharoitlarda amalga oshgan. Bu murakkab vaziyatlarda 
mustaqillikka erishgan davlat mustamlakachilik davridan qolgan 
og'ir merosni tezda bartaraf etishi, ulkan istiqbol rejalarini o ‘z 
oldiga qo'yishi, om m ani asta-sekin tarbiyalab, ijtimoiy, siyosiy 
faolligi va milliy ongini oshirib borishi, yangi ulkan rejalarni 
bajarishga safarbar etishi kerak. Milliy mustaqillik ulkan siyosiy, 
iqtisodiy, m a’naviy o ‘zgarishlarni amalga oshirishning asosiy 
shartlaridan biri b o ‘lgan milliy uyg‘onishni ham o ‘z ichiga oladi.
276

---