‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Xunnlar davlatining kuchayishi. 
Xunnlar Maodun va uning 
vorisi Laoshin (m. av. 174-161-yillar) davrida yuyechjilar bilan 
25 yil davomida urush olib boradilar. Urushda yuechjilar yengilib. 
ularning sardori halok bo'ladi. Xunnlarning shanyusi Laoshin
327

---

yuechji sardorining bosh chanog'ini kestirib olib, undan sharob 
kosa-qadah yasattirgan ekan. Urush xunnlarning g'alabasi bilan 
yakunlanadi. Yuyechjilar Pomir va Farg'ona orqali dastlab S o'g'd. 
so'ng Baqtriyaga ko'chib ketishga majbur boiadilar.
Shundan keyin xunnlar Markaziy va Sharqiy Osiyodagi eng 
kuchli davlatga aylanadi. Xan podsholari xunnlardan q o iq ib , ular- 
ga k o 'p miqdorda o'lpon va sovg'alar yuborib turgan. Xitoy bo- 
zorlari ximn savdogarlari uchun ochiq deb e ’lon qilingan. M.av.
II asrning birinchi yarmi xunnlar davlatining eng kuchaygan davri 
bo'lgan.
Xitoy-Xunn urushlari va xunnlar davlatining zaiflashuvi.
M. av. IV asrdan boshlab aw al Sin podsholigi, keyin Xan podsho- 
liklari kuchayib, U Di davrida Xan podsholigi nihoyatda kuchayadi. 
M. av. 123-yili xitoy qo'shinlari xunnlami Xan saltanatining shimoliy 
chegaralaridan surib chiqaradi. M.av. 121-119-yillarda Xan qo'shin­
lari Dunxuangacha bo'lgan yerlami bosib oladi. Xunnlar esa xitoylar- 
ning g'arb tomon yurishlariga qarshilik ko'rsatadi.
M.av. 119-yildagi bo'lgan jangdan keyin xitoy qo'shinlari xunn 
sardorining qarorgohini bosib oladi. Jangda 90 ming xunn askari va 
k o 'p xitoy askari halok bo'ladi.
M.av. 99—90-yillar orasida xunnlar bilan xitoylar o'rtasida yana 
qattiq urushlar b o iib o'tib, ko'pincha bu urushlarda xunnlar g'olib 
chiqadilar.
Xitoylar esa g'arbda usunlar, sharqda uxuanlar va Shimolda 
Enisey bo'yi qabilalari bilan harbiy ittifoq tuzib, M. av. 71-yilixun- 
nlarga uch tomondan hujum boshlaydi. Bu jang ittifoqchilarning 
g'alabasi va xunnlarning avanchli m ag'lubiyati bilan tugagan. 
M. av. 71-yilgi m ag'lubiyatdan so'ng Xunn davlati kuchsizlanib, 
m. av. 56-yili Shimoliy va Janubiy qismlarga bo'linib ketadi.