‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Tasviriy san’at. 
Tasviriy san'at qadimgi Eron madaniyatining 
ajralmas qismi hisoblanadi. Elam. M idiya va Ahamoniy eroniylari 
davrida haykaltaroshlik. rassomlik. toshga qabaitm a rasm lar ish- 
lash va naqqoshlik ham ancha taraqqiy etgan edi. Haykaltaroshlar 
tosh, oltin va kum ushdan xudolar, m a'budalar, shohlar, sarkardalar, 
ruhoniylar va b a’zan haybatli hayvonlarning haykallarini ishlaganlar.
M e'm orchilik ham Eronda erta shakllanib, aham oniy lar davrida 
rivoj topdi. M e'm o r ustalar, shoh sarovlari, m aktablar, ibodatxo­
nalar, harbiy q al'a lar qurib, ularning ichi va sirtini xilm a-xil naqsh- 
lar bilan bezaganlar. Bu jih atd an Elam ning D ur-U ntash shahrida 
qurilgan 4 qavatli bino - zikkurat, M idiyadagi X arxar qal’asi, Pa- 
sargadda qurilgan K ayxusrav II m aqbarasi. Persepoldagi shoh Doro
1 saroyi, Kserks saroyi qadim gi Eron m e'm orchiligining ajoyib na- 
munalaridir.
Suzaning D ur-U ntash shahridagi m. av. X III asrga oid zikkurat- 
ga kiraverishda sher, buqa, grifon, xudo va podshohlam ing oltin va 
kum ushdan ishlangan haykallari ham kishini hayratga soladi.
Bu jihatdan Persepoldagi qabartm a suratlar diqqatga sazovordir. 
Saroy darvozasiga shoh saroyini qo'riqlovchi qanotli, m uqaddas 
buqalarning haykallari ishlangan. Saroy devorlari shohga turli xil 
so v g 'alar olib kelayotgan xiroj toTovchi qabilalarning qabartm a 
suratlari bilan bezatilgan.
247

---

Erondagi B ehistun qovasidan Shoh D oro 
I 
v a turli o 'lk alard an
b o g 'la b olib k elinayotgan qabila sardorlarining q abartm a tasvir­
lari bugungacha saqlanib keladi. B ularning barchasi E ronda tas- 
viriy sa n ’atning yuksak darajada riv o jlanganligidan darak beradi.
Q adim gi Eronda m atem atika, astronom iya. tarix, geografiya. 
tabobat, veterinariya va boshqa bilim lar rivoj topgan edi. Ammo 
Eron shohlari m isrlik va yunon tabiblarini saroylarga tez-tez chor- 
lab turganlar. Tabiblar bem orlarni davolashda shifobaxsh. o ‘simlik 
va m evalardan keng foydalangan. Bem orlarni davolashda ilon za- 
hari qo'llanilgan. “ Avesto”da jo m va ilon tasviri tabobat ramzi hi- 
soblangan.
Diniy e’tiqod. 
E ronliklam ing qadimgi ajdodlari dastlab to g ‘-u 
tosh, suv, daraxt va har xil hayvonlarni ulug'laganlar. Tabaqaviy 
jam iy at tashkil topishi, xo 'jalik n ing rivojlana borishi natijasida 
e ’tiqodda ham o'zgarishlar sodir b o 'la boshlagan. X ususan elam- 
liklar 
Pinekyer 
degan xudolar onasini ulugTab, unga e ’tiqod qil­
ganlar. U larda Inshushinak Suza shahri hom iysi yer osti xudosi 
bo'lgan. N axunt esa quyosh va adolat xudosi hisoblangan. Eron­
ning к о ' p joylarida totem izm , fetishizm kabi ibtidoiy din shakllari 
uzoq vaqtgacha saqlanib qolgan. M idiya podshosi Astiag davrida 
zardushtiylik keng tarqala boshlaydi.
B u dinning asoschisi Zardusht b o'lib, din uning nom i bi­
lan zardushtiylik deb atalgan. Zardushtiylik dini kitobi “ Avesto"
b o 'lib , unda Eron va Turonda yashagan 
xalqlarning tarixi, x o 'jalig i, diniy e'tiqo- 
di va madaniyati haqida k o 'p m a'lum ot- 
lar bor.
Eron xalqlari Misr. Bobil. Elam 
xalqlari 
m adaniyatidan 
bahram and 
b o 'lib . o 'zla rig a xos m adaniyat yarat- 
ganlar. Bu dinda