‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Mitridat 
I m. av. 
(17 1 -13 8) M idiya bilan Bobilni bosib olib m. av. 141-yilda o 'zin i 
Bobil podshosi 
deb e 'lo n qiladi.
M. av. 1 4 0 -1 30-yillarda shim oldan saklarning hujum i boshla- 
nib, Y unon-Baqtriya davlati ag 'darib tashlanadi. Saklarning jango- 
var qismlari Parfiya qo'shinlari bilan ham to'qnashadi. Bu janglar- 
da ikki Parfiya shohi halok bo'ladi. Saklar Erim andyer va Herirad 
daiyolari oralig'idagi viloyatga borib joylashadilar. Shundan bosh­
lab bu viloyat Sakiston deb atalgan. Bu saklar vatani, yurti demakdir.
M itridat 
II (m. av. 123—87) davrida Parfiya q o'shin lari salav- 
kiy qo'shiniarini engib, Eron va M esopotam iyani ish g 'o l qiladilar. 
M itridat II 
“ulug‘ shahanshoh” 
degan unvonga ega bo'ladi. Parfi­
y a q o 'shinlari K ichik Osiyo va O 'rtay er dengizining sharqiy sohili 
chegaralarida rim liklar bilan to'qnashadi. M . av. 53-yilda m ashhur
250

---

sarkarda K rass boshliq Rim q o ‘shinlari bilan Parfiya podshosi 
O ro d (M. av. 5 5 -3 7 ) qo ‘shinlari o 'rtasid a ja n g boshlanib ketadi. 
Shu vili Karri shahri yaqinidagi dahshatli jan g d a rim liklar yengilib, 
sarkarda K rass halok b o 'lad i. Bu g 'alab ad an so ‘ng parfiyonlar katta 
o 'lja g a ega b o 'lib , ju da k o 'p rim askarlari asirga tushadi. A sirlar 
M arg‘iyonaga haydab ketilib o 'sh a yerga joylashtiriladi.
Bu g ‘alabadan keyin Parfiya poytaxti 
Gekatompiidan 
M eso- 
potam iyadagi 
Ktezifonga 
ko'chiriladi. Bu davrda Parfiya o lz kuch 
qudratining c h o ‘qqisiga ko'tariladi. Parfiya qo'sh in lari Sharqda 
Hind daryosigacha, g 'arb d a esa O 'rtay er dengizi va K ichik Osiyo 
chegarasigacha b o 'lg an yerlarni egallaydilar.
Parfiya podsholigining tushkunlikka yuz tutishi, 
M. av. 
40-yillardan boshlab rim liklar O 'rtay er dengizining sharqiy sohili­
dagi m am lakatlarda va Kichik O siyoda o ‘z m avqeyini qayta tiklab 
oladilar. Rim qo 'sh in lari Parfiya qo'shiniarini Frot daryosining 
chap sohiliga surib chiqarishga m uvaffaq b o la d i. A nim o rim - 
liklarning M. av. 38-yilda M idiyaga qilgan yurishlari m ag 'lu b iy at 
bilan tugaydi. M. av. 1 va m ilodning I—II asrlaridagi ichki nizolar 
va to 'x to v siz urushlar Parfiyani biroz kuchsizlantirib qo 'yadi. Bu 
davrlarda Parfivaga shim oldan alanlar bostirib kiradi. M ilodning
II asrining birinchi yarm ida rim liklar M esopotam iyaga ikki bor 
bostirib kirib poytaxt K tezifonni talab vayron qiladilar.
Shundan keyin Rim bilan Parfiya o'rtasidag i kurash 200 yilcha 
davom etadi. Bu davr ichida Rim va Parfiya davlatlari kuchsizlanib 
parchalanishga yuz tutadi. Parfiya esa m ayda davlatlarga b o 'linib 
ketadi.
M ilodiy 
III 
asrdan boshlab podsholikning janu bi-g 'arb id ag i 
Parsua viloyati yuksalib sosoniy sulolasi asos solgan Sosoniylar 
davlati tashkil topadi.
M ilodiy 224-yilda sosoniy hukm dorlari Parfiya poytaxti K tezi­
fonni egallab. kuchsizlanib qolgan Parfiya podsholaridan taxtni 
tortib oladilar.
Shunday qilib, 500 yilcha umr k o ‘rgan Parfiya podsholigi 
ag'darilib, uning o 'rn id a Sosoniylar davlati tashkil topadi. Lining 
sharqiy viloyatlari m ayda davlatlarga b o 'lin ib ketadi.
251

---