Туртинчи
фасл.
Йикилиш, тош,
девор
ёки [бирор] бошка
нарсага
урилиш
Иицилиш ва урилиш, эзилиш ва мажацланишни пайдо цилиб алам
ва азият беради; буларда суякдаги узлуксизликнинг бузилиши ёки ички
аъзолар, уларнинг пардалари, асаблари ва катта томирларида вок;е
буладиган узлуксизликнинг бузилиши сабабли бу [иккаласи] хатарли
булади; каттиц алйм сабабли хам улар хатарли б\/лади. Гавда р^анча-
лик катта булса, хатар ^ам шунчалик кучлидир; шунинг учун болалар
йицилганда катталардагидек азият юз бермайди.
Иикилиш, урилиш ва зарба ейишларда ^ам рурралар каттароц бу-
либ, [уларга ^арши] биз уз жойида тансиф цилганимиздек чора куриш
зарур.
www.ziyouz.com kutubxonasi
Т у р т и н ч и ф а н
313
Гохо никилиш ва урилишдан юрак ёки меъданинг бир томони узи-
либ, зур офат беради: бунга мубтало булган киши уша за^отиёк улади.
Го^о сийдпк ва ахлат тухтаб колади ёки улар ихтиёрсиз чицади.
[158] Гсцо бош, жигар ёки талоцда бирор томирнинг узилиши сабабли
i
^
oh
кусиш ва кучли бурун ^онаш содир булади; ^орин купчийди, нафас
олиш цийинлашади, товуш чикмай [касал] суздан колади. Киши [бирор
нарсага] урилса ёки йицнлса, ёки [шулар каби] бирор ^одиса юз бериб,
у киши суздан колса ва боши цуйига осилиб нафаси сусайса1, пешона-
си терлаб юзи
c a p F a i i c a
ёки кукарса, у дар^ол улади2.
Йицилган ва урилган ёки бирор нарса санчилган ёки калтакланиб
^онга буялган кишида уша вактнинг узида цон цусиш ва суюц ич ке-
тиш юз берса, у хам улади. [Киши] овцат аралаш кон КУСС3. айни^са,
[зарарланган] жойнинг сирти шишса, бу бехавотиррокдир. Шиш ичка-
рнга кетса ва [сиртки] шиш кайтса, кейин [йи^илган] киши йиринг кус-
са, у шу ердаёк улади.
Киши цулоги билан йицилиб, хулоцдан куп цон о^са, бу, албатта,
[цуло^ ичида] шиш пайдо килиб улдиради. Киши боши билан йикилса,
купинча, гапиролмай колади; бу холат на камаймай ва на зураймай уч
кунгача давом зтса, учинчи куни у кишига хУКна цилинади ва еттинчи
кунгача кутиб турилади, бунгача уни хеч нарса билан кузгатилмайди3.
Йикилган кншининг зарарланган жойи цизармаса, у аъзо асабли-
дир.
Бешинчи фасл. Д аволаш
Агар [суяк] синмгса, чикмаса ёки кон кетмаса, урилган ёки йи^и-
лиш сабабли лат стан аъзога уни маркам тутиб турадиган тадбирни
тезда куллаш керак Шу билан бирга, бу хил нарсаларни даволаётган
киши, то [бадан] ичкарисида халокатга олиб борадиган сабаб йуклиги
маълум булгунича, шу [тутиб турувчи] тадбирни куллаб туриши керак.
Агар купрок ёрдам беришга эхтиёж турилса ва [касал] х°лати шуни
талаб цилса, тезда томирдан кон олиш ва енгил суюц хук;на ишлатиш
лозим. || Сунгра уша жойни ва ёрилиш пайдо булган булса, унн хам
3 3 7
биз айтадиган нарсалар билан м ахкамлаш мумкин булса, тезда уша
тадбир кулланилади. Бу сохада эхтиёж туриладиган дорилар ма^кам-
ловчи хамда м а^кам лаб ёпиштирувчи, эзилишдагидек моддани охиста-
лик билан таркатувчи ва [баданни] бушаштирувчи хамда сиртдан ва
ичдан битириб ёпиштирувчи дорилардир. Бундай киши учун яхши ов-
Кат мош *ва нухатдир4.
[Бирор жойи] эзилган* ёки урилган5, ёки йикилган кишининг истеъ-
мол цилиши зарур булган дориларга келганда, уларнинг энг яхшиси ок
www.ziyouz.com kutubxonasi
314
Т и б
Do'stlaringiz bilan baham: |