Yangiasr avlopi

0 ‘N BIRINCHI BOB

Jek  London

Martin  yana  o'zining  «Marvarid  ovlovchilar»i- 

ni  yozishga  kirishdi,  agar  she’r  yozish  istagi 

uning  ko'ngliga  g4ilu  solmaganda,  ehtimolki, 

ocherkini  ham  tezroq  yozib  bitirgan  bolarmidi. 

U yozgan  she’rlar ishqiy she’rlar bolib,  hamma­

si  Rufdan  ilhomlanib  yozilgan  edi.  Biroq  u  bit- 

ta  ham  she’rni  yozib  tugata  olmadi.  Bu  qadar 

qisqa  vaqt  ichida  she’riyatdek  yuksak  san’atni 

egallab  bolmas  ekan.  She’rning  ohangi,  vazni, 

umumiy tuzilishining o‘zi ham xiylagina murak- 

kab,  ammo bulardan boshqa,  she’riyat san’atida 

yana  allaqanday  ko‘zga  ilinmaydigan  bir  xusu- 

siyat  ham  borki,  bu  xususiyatni  Martin  buyuk 

shoirlaming  she’rlarida  uchratgan-u  ammo  o‘zi 

yozgan  she’rlarga  hech  kirita  olmagan  edi.  Bu 

she’riyat  ruhi  edi.  Martin  uni  hech  o‘zlashtira 

olmayotgan edi.  U  Martinning ko'ziga qanday dir 

shuladek, boshi uzra parvona boluvchi allaqan­

day  rango-rang  tutundek  bolib  ko‘rinardi-yu, 

qolini uzatganida doim har tomonga to‘zib ketar- 

di. Martin juda nari borsa, o'sha tutunning biron 

parchasini  qolga  ilintirishga  muyassar  bolib, 

alohida  nafis  misralar  yaratardi;  bu  misralar 

yigitning  miyasida  xuddi  musiqiy  ohangdek ja- 

ranglardi yoki ko‘z oldidan tiniq bir sharpa yang- 

lig‘ g4av etib o'tib ketardi.  Bu hoi Martinni qattiq 

iztirobga  solardi.  Til  uchida  turgan  eng  ajoyib 

tuyg4ilar  ham  qog'ozga  yozilganda,  eng  oddiy 

nasriy jumlalar bolib qolardi.  Martin o‘z she’rla- 

rini  o‘zicha  ovoz  chiqarib  o'qiy  boshladi.  Bu 

she’rlarda vazn bor, qofiya va ritm ham bir qadar

---

Martin  Iden

137

muvaffaqiyatli chiqayotgan edi,  ammo ularda na 

jo'shqin harorat, na chinakam ilhom mavjud edi. 

Buning sababini hech tushuna olmas va ba’zan 

umidsizlikka  tushib,  yana  ocherkiga  qaytardi... 

Nasr bir qadar itoatkor soha edi.

Martin  marvarid  ovlovchilar  haqidagi  ocher- 

kidan  keyin,  dengizchining  kasbi,  toshbaqa 

ovi,  shimoli-sharqdan  esuvchi  quruq  tropik 

shamol  haqida  yana  bir  necha  ocherk  yozdi. 

So'ng kichikroq syujetli hikoya yozib, o‘z kuchini 

sinamoqchi boldi-yu,  bu  ishga berilib  ketib,  bir 

emas, oltita hikoya yozib tashladi-da, ularni turli 

jurnallarga yubordi.  Uning kutubxonaga borgan 

yoki  Rufning  huzurida  bolgan  vaqti  mustasno 

qilinsa, ertalabdan kechgacha, hattoki yarim ke- 

chagacha astoydil berilib, samarali ishlardi.  Shu 

kunlarda  Martin  nihoyat  darajada baxtiyor  edi, 

uning  hayoti  bekam-u  ko‘st  va  go‘zal  edi,  ijod 

parisi hech qachon undan yuz o'girmasdi.  Ilgari 

u  faqat  xudolargagina  xos  narsa  deb  hisoblab 

yurgan  yaratuvchilik  quvonchiga  endi  o‘zi  ham 

musharraf bolgan  edi.  Uning atrofidagi  hamma 

narsalar -  irigan sabzavot va mag'zavaning bad- 

bo^ hidi, opasining baq-baqaloq gavdasi va mis­

ter  Xigginbotamning  pismiq  basharasi  -   bular- 

ning  hammasi  allaqanday  tushga  o'xshardi. 

Chinakam  dunyo  faqat  uning  miyasida  mavjud 

edi,  u  yozgan  hikoyalar  esa  shu  dunyodan  na- 

munalar edi.

Kunlar  juda  ham  qisqa  tuyulardi,  chunki 

Martin juda ko‘p narsani bilgisi kelardi.  U uyqu 

vaqtini besh  soatga tushirdi va buni yetarli  deb 

topdi.  U  hatto  to‘rt  yarim  soat  uxlashga  ham

---