Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

DARSLARDA ZAMONAVIY TEXNOLOGIYALARNI QO’LLASHNING 
AHAMIYATI 
SOHIBOVA MUBORAKXON 
Farg’ona viloyati Bag’dod tumani 5-umumiyo’rta ta`lim maktabi geografiya fani 
o’qituvchisi
Ustoz<‖ Bu‖ so’z‖ qanchalar‖ orombaxsh‖ va‖ qudratli.Uning‖ zamirida‖ ulkan‖
ma’nolar‖ yashirin.Ulug’vorlik,samimiyat,odoblilik,‖ zukkolik,toza‖ qalblilik,insoniylik‖
ustozni bezab turuvchi‖ betakror‖ fazilatlar.Ustoz‖ har‖ doim‖ ulug’lanib‖ kelgan.Lekin‖
bugungi‖ kunga‖ kelib‖ ustozlarning‖ obro’sini,amiyatdagi‖ mavqeini‖ oshirish‖ uchun‖
qilinayotgan say-harakatlar‖esa‖chinakam‖tarixiy‖voqea‖desak‖mubolag’a‖bo’lmaydi.Bu‖
esa‖ biz‖ o’qituvchilar‖ oldida‖ yanada‖ katta‖ mas’uliyat‖ yuklaydi‖ va‖ Vatanimiz‖ taqdiriga‖
daxldorlik‖ tuyg’ularini‖ ortishiga‖ olib‖ keladi.‖ Bunga‖ javoban‖ esa‖ biz‖ o’qituvchilardan‖
yanada izlanuvchanlik, ijodkorlik, tashabbuskorlik,innovatsion yondoshuv talab 
qilinadi.Jaxon talablari darajasida‖ ta’lim‖ berishni,raqobatbardosh‖ kadrlar‖ tayyorlash‖
mas’uliyatini‖ yuklaydi.Buning‖ uchun‖ esa‖ innovatsion‖ texnologiyalar‖ va‖ interfaol‖
metodlarni‖ qo’llashning‖ ahamiyati‖ katta.Chunki‖ dars‖ jarayonida‖ interfaol‖ metodlarni‖
qo’llash‖ o’quvchi‖ shaxsining‖ mustaqil fikr yuritishiga,muammolarga mustaqil yechim 
topish,jamoada‖ ishlash,‖ olgan‖ ma’lumotlarini‖ tahlil‖ qilish,‖ o’quvchi‖ faolligini‖
oshirish,tasavvur‖ qilish,taqqoslash,‖ munozaralar‖ o’tkazish,‖ o’z‖ shaxsiy‖ fikrini‖ himoya‖
qila olish kabi sifatlarini rivojlanishiga olib‖ keladi.An’anaviy‖ ta’limdan‖ farq‖
qilib,interfaol‖
metodlardan‖
foydalanganda‖
o’qituvchi‖
emas‖
o’quvchi‖
faol‖
bo’ladi,fikrlarini‖erkin‖bayon‖qiladi.Bu‖jarayon‖o’quvchilarni‖yanada‖ijodkorlikka,yangi-

---

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги 
154 
yangi‖ g’oyalarni‖ tug’ilishiga,tafakkurlarini‖ rivojlanishiga‖ olib‖ keladi.O’quv‖ jarayonida‖
o’quvchilarga‖ shaxs‖ sifatida‖ qaralishi,‖ turli‖ pedagogik‖ texnologiya‖ va‖ zamonaviy‖
uslublarning‖ qo’llanishi,o’quvchilarni‖ mustaqil‖ va‖ erkin‖ fikrlashga,izlanishga,ijodiy‖
yondoshishga,mas`uliyatni his qilish,ilmiy tadqiqot ishlarini olib borish,tahlil qilish, 
ilmiy‖adabiyotlardan‖unumli‖foydalanishga,‖eng‖asosiysi‖fanga‖va‖o’zi‖tanlagan‖kasbiga‖
bo’lgan‖qiziqishlarini,shuningdek‖pedagogga‖nisbatan‖hurmatini‖kuchaytiradi. 
Masalan‖ ‚Aqliy‖ hujum‛‖ metodi‖ bilan‖ ishlash‖ jarayonida‖ o’quvchilarning 
noto’g’ri‖ fikrlari‖ ham‖ inkor‖ qilinmaydi.Bu‖ bolaga‖ fikrini‖ qo’rqmasdan‖ bayon‖ qilishiga‖
yordam‖ beradi.Agar‖ bolaning‖ fikri‖ inkor‖ qilinsa,xato‖ qilishdan‖ qo’rqib‖ fikrini‖ erkin‖
bayon‖qila‖olmaydi,yangi‖g’oyalar‖bildirishdan‖cho’chiydi. 
‛Kichik‖ guruhlar‖ ‛‖ bilan‖ ishlaganda‖ esa‖ kamgap,odamovi‖ bolalar‖ ham‖ o’zlarini‖
erkin‖
tutadilar,hamma‖
o’quvchilar‖
faollashadi.‖
Konferensiya‖
darslari‖
esa‖
o’quvchilarning‖ ilmiy‖ dunyoqarashini‖ kengaytirishda,adabiyotlar‖ bilan‖ mustaqil‖
ishlash‖ ko’nikmlarini‖ rivojlantirishda,ongli ravishda kasb tanlashida muhim ahamiyat 
kasb etadi. 
Interfaol‖metodlarning‖o’quvchining‖yoshiga,‖dars‖mavzusiga‖mosini‖tanlab,dars‖
jarayoniga‖ tatbiq‖ qilish‖ esa‖ o’qituvchidan‖ alohida‖ zukkolik‖ va‖ mahorat‖ talab‖
qiladi.Chunki,‖ metod‖ to’g’ri‖ tanlangandagina‖ natijaga erishish samaradorligi yuqori 
darajada‖ bo’ladi.Bir‖ mavzuni‖ mukammal‖ yorita‖ olgan‖ metod‖ boshqa‖ bir‖ mavzuda‖ biz‖
kutgan natijadorlikni bermasligi ham mumkin. Shuning uchun ham zamonaviy 
o’qituvchi‖ bo’lish‖ uchun‖ ijodkorlik,‖ izlanuvchanlik,‖ o’z‖ ustida‖ tinimsiz ishlash,axborot 
kommunikatsion texnologiyalardan foydalana olish kabilar talab qilinmoqda. 
Geografiya‖ fani‖ dunyoni‖ bir‖ butun‖ tizim‖ sifatida‖ o’rgatadigan‖ ta’lim‖
predmetidir.Geografiyani bilish bolada siyosiy dunyoqarashni rivojlanishida ,milliy 
o’zlikni anglash, vatanparvarlik, ekologik madaniyatli va millat taqdiriga daxldorlik 
tuyg’ularini‖shakllanishida‖muhim‖omil‖bo’lib‖xizmat‖qiladi. 
Geografiya‖darslarida‖qo’llash‖mumkin‖bo’lgan‖ayrim‖metodlarni‖ko’rib‖chiqsak.‖ 
SCORE interfaol metodi hozirgi zamonning global muammolarini yechimini 
topish‖va‖ sabablarini‖ ochib‖berishda‖eng‖qulay‖ metod‖hisoblanadi.‖O’quv‖mashg’uloti‖
quyidagi tartibda amalga oshirilishi mumkin:
-o’qituvchi‖o’quvchilarni‖4‖kishidan‖iborat‖bo’lgan‖guruhlarga‖bo’lib‖oladi 
-yakka tartibda‖tarqatilgan‖ma`lumotlarni‖sinchiklab‖o’rganishni‖uqtiradi 
-vaqtni belgilaydi 
-ma`lumotlar‖qog’ozlarga‖yozma‖bayon‖qilinadi 
-guruh a`zolaridan biri ma`lumotni taqdimotini amalga oshiradi 
Izoh:mashg’ulotning‖ boshlanishida‖ global‖ muammolarni‖ film,fotosuratlar 
namoyish‖etish‖orqali‖o’quvchilarda‖muammo‖haqida‖tushuncha‖hosil‖qilish‖mumkin. 
Zamonaning global muammolari
Muammo:Ekologik inqiroz muammosi 
Simptom ( S-symptom)- bu muammoning simptomi ( belgisi) qanday ? 
Sabablari(C-cause) – bu muammo simptomlarining sabablari qanday ? 
Natijasi ( O-outcome) – bu muammoni hal qilishga nisbatan kutilayotgan 
maqsad yoki natija qanday ? 

---