Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги
162
faollashadi.‖ Ular‖ aniq‖ ob’ekt‖ ustida‖ fikr‖ yuritishadi,‖ tushunishadi va esda saqlab
qolishadi.
Muammolikning‖ birinchi‖ darajasi:‖ qachonki‖ o’quvchilar‖ muammoli‖ o’qishga‖
ko’nikma‖ hosil‖ qilish‖ paytida‖ ‖ o’quv‖ muammosini‖ hal‖ qilishga‖ kerakli‖ taxminlarni‖
topish‖ usuliga‖ ega‖ bo’lish‖ chog’ida‖ qo’llaniladi.‖ Muammoni‖ tuzish,‖ uni hal qilishni
ko’rsatish‖ bilan‖ o’qituvchi‖ o’quvchilarda‖ tahlil‖ qilish,‖ sintezlash,‖ abstraksiyalash‖ va‖
umumlashtirish‖ kabi‖ mantiqiy‖ usullarni‖ qo’llash‖ ko’nikmalarini‖ ‖ shakllantiradi.‖
Muammolikning‖ bu‖ darajasidan‖ foydalanish,‖ o’quv‖ materialining‖ mazmuni‖ va
xususiyatlari‖ bilan‖ belgilanadi,‖ O’quvchining‖ hayotiy‖ tajribasida‖ uchramagan,‖ yuqori‖
darajadagi abstraksiyalashni talab qiladigan fizik materiallarni tushuntirish, shu tarzda
amalga oshadi. Jumladan, energiyaning saqlanish va aylanish qonuni, moddalar
tuzilishining molekulyar-kinetik nazariyasi, elektron va kvant nazariyasi, atom
yadrosining‖ tuzilishi‖ va‖ boshqalar.‖ Muammolikning‖ ikkinchi‖ darajasi:‖ o’qituvchi‖
muammoni‖ qo’ygandan‖ keyin,‖ uning‖ har‖ qanday‖ bosqichini‖ o’quvchilarga‖ mustaqil‖
bajarishni taklif qiladi.‖ Ayrim‖ hollarda‖ o’qituvchi‖ muammonn‖ hal‖ qilish‖ ketma-
ketligini‖ o’quvchilarga‖ aytib‖ beradi,‖ biroq‖ har‖ bir‖ qadamni‖ o’quvchilar‖ o’zlari‖
bajarishadi.‖ Bu‖ holda‖ ham‖ o’quvchilarning‖ to’liq‖ mustaqilligi‖ saqlanib‖ qoladi.‖ Biroq‖
birinchi daraja bilan taqqoslaganda,‖ ularning‖ ijodkorligi‖ reproduktiv‖ ko’rinishdan‖
produktiv‖ ko’rinishiga‖ o’ta‖ boshlaydi.‖ Ular‖ olgan‖ bilimini‖ kerakli‖ sharoitda,‖ ehtiyoj‖
bo’yicha‖ foydalanish‖ qobiliyatiga‖ ega‖ bo’lishadi.‖ Bu‖ usul,‖ yangi‖ tushunchani‖
o’zlashtirishga‖ kerak‖ bo’luvchi‖ o’quvchilarning‖ tayanch‖ bilimlari‖ ma’lum‖ darajada‖
yetarli‖ bo’lgan‖ holda‖ yoki‖ fizikaning‖ amalda‖ qo’llaniladigan‖ materiallarni‖ o’qitish‖
chog’ida‖ qo’llaniladi.‖ Muammolikning‖ uchinchi‖ darajasi:‖ muammoni‖ o’qituvchi‖ o’zi‖
qo’yadi,‖biroq‖o’quvchilar‖bilan‖birgalikda‖muammoni hal qilish rejasini ishlab chiqadi.
O’quvchilarning‖ o’zlari‖ taxmin‖ qilishib,‖ eksperimental‖ yoki‖ analitik‖ yo’l‖ bilan‖
uning‖ to’g’riligini‖ tekshirishadi.‖ Mustaqil‖ tarzda‖ yoki‖ o’qituvchining‖ biroz‖ yordami‖
bilan muammoning hal qilishiga erishadi, shunday qilib xulosani aytib beradi.
O’qituvchi‖ bo’lsa‖ umumiy‖ rahbarlik‖ qilib,‖ har‖ bir‖ o’quvchiga‖ o’z‖ paytida‖ kerakli‖
yordam berib turadi va muammoni hal qilinish xulosasini umumlashtiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |