Yangi pedagogik texnologiyalar

16
Ta’lIM TexNoloGIyalarI № 5–6, 2012
• Методик тавсия
нинг бирлиги, бадиийлик ва техниканинг бирлиги, 
ритмик ҳиссиётни ва шаклни хис этишни ривож-
лантиришнинг бирлиги. Бу принциплар мусиқий 
қобилиятларни, мусиқага қизиқишни, дид ва 
мусиқа маданиятни ривожланишга қаратилган.
Тарбиянинг мураккаб ва кўп қиррали вазифа-
ларини ҳал этиш учун методика фани мусиқа фа-
культети ўқув режасида кўзда тутилган бошқа 
предметлардан олинган билимлардан кенг фой-
даланилади. Тарихий-назарий предметлар мазму-
нини ўзлаштириш ўқувчиларга мусиқа санъати ху-
сусиятларини етказиш йулларини топишда, уларга 
хаётнинг мусиқий образларида акс этиши, мусиқа 
ифода воситаларини тушунтира олишда ёрдам 
беради.
Дарс режаси:
• Мусиқа ўқитиш методикаси фанининг моҳияти;
• Фаннинг бошқа предметлар билан ўзаро 
алоқаси;
• Мусиқа ўқитиш методикасининг принциплари.
Мусиқа тарихи, асосий йўналишлар, стиль ва 
жанрларнинг ривожланиши, йирик композитор-
ларнинг ўщмна хос ижод йўли ҳақидаги билимлар 
мактаб ўқувчиларининг мусиқий дидини тарбия-
лаш, уларнинг дунёқарашини кенгайтиришга асос 
беради.
Ҳар бир ижрочилик синфи – якка куйлаш, 
дири жёрлик, мусиқа асбоби – фақатгина ижро-
чи мусиқачини тайёрлабгина қолмай, балки ўқув-
чилар билан ишлашда улар овозини сақлаш ва 
ривожлантириш, хор билан ишлаш, мусиқий асар-
ни ижрода кўрсатиш ва таҳлил қилиш бўйича ме-
тодикага ўз ҳиссасини қўшади.
Рухшунослик-педагогика, методологик фан-
ларининг роли жуда катта. Улар ҳозирги пайтда 
жамият олдида турган вазифалар, умумтаълим 
мактаблари ва ўқитувчилар олдига қўйиладиган 
талаблар, ўқув тарбиявий жараён тузулиши-
нинг принциплари ва шакллари, ўқувчиларнинг 
ёш хусусиятлари, мактабда мусиқий тарбиянинг 
мақсади вазифаларини аниқлашга, тушунишга ёр-
дам беради.
Мусиқа ўқитиш методикаси педагогикага асос-
ланиб, тарбияни кўпгина факторларга боғлиқ жа-
раён деб ҳисоблайди. Инсоннинг мусиқа мадания-
ти фақатгина мактаб таъсири остида шаклланмай-
ди. Бунда оиланинг, кенг ахборот воситаларнинг 
ва бутун социал муносабатлар тизимининг роли 
каттадир. Шу билан бирга аввало, 
мактаб 
ўқувчиларда мусиқа қизиқишлар мусиқий мада-
ниятнинг асослари шаклланишида ҳал қилувчи 
аҳамият касб этади.
Ўзбек мусиқаси тарихида кўповозлилик муам-
моси катта тортишувларни келтириб чиқарди. Бу 
бежиз эмас. Шарқ мусиқаси кўп асрлар давомида 
монодик
ўзакда, бировозлик бўлиб ривожланиб 
келди.
Бизда кўповозлиликнинг ифодавий имконият-
лари хусусида компози торларнинг асарлари усти-
да гап боргандагина фикр юритиш одат тусига 
кирган. Мусиқашунослар симфоник мусиқани, хор, 
камер мусиқасини синчиклаб ўрганадилар, батаф-
сил таҳлил қиладилар, асарларнинг гармоник ту-
зилишини маъно жиҳатдан очиб берадилар.
Ўзбек халқи анъанавий мусиқасидаги кўпо-
возлиликнинг ифодавий маънавий аҳамиятига 
келсак, мавжуд адабиётлар шуни кўрсатадики, 
уларда бу масала субъектив, яъни бир томонлама 
ёритилгандир.
Субъектив сабаблардан бири Шарқ муси-
қасини монодик маданият деб тушуниш Евро-
па мусиқашунослигида чуқур илдиз отиши ва 
кейинчалик бу тушунчанинг Шарқда ҳам кенг 
тарқалишидир.