Xoshimov, S. Saidaxmedov elektr yuritma

tushirishdagi (MUJ./a.r.) bog‘lanishlar.
3-misol. AK-51-6 rusumli faza rotorli assinxron dvigatel uchun 
ishga tushirish reostatini tanlang. Dvigatelning pasport ko‘rsat- 
kichlari:
P „=
1,7 kW, n„ = 905 ayl/min,
E2
= 57 V, 
I2„
= 20,2 A, 
X =
2,0, 
R2
= 0,155 Q.
Burchak tezligining nominal qiymati: 
a> = 27r.9CL5-Q4
7rad/s
П 
gQ 
’
' 1 
*J
Dvigatelning o‘qidagi statik yuklama momenti uning nominal 
momentiga teng
Dvigatelning tabiiy mexanik tavsifi 4.7-rasmda keltirilgan.
Faza rotorli assinxron dvigatelning eng katta ishga tushirish 
momenti:
Mi
= 0,85 Mqd= 0,85- 
X ■Mn
= 0,85-2-17,95 = 30,5 N-m
Qarshiliklami chiqarishdagi moment
M2 = l,2M s =
1,2 -17,95 =21,55 N -m
Yechimi.
Tabiiy mexanik tavsifning 
M t
va 
M2
momentlariga 
mos keladigan 
a
va 
b
nuqtalaridan (4.7-rasm) sinxron tezlik

---

(S =
0) chizig‘i bilan kesishguncha to‘g ‘ri chiziq o ‘tkaziladi, 
t
nuqtadan 
tq, te
va 
tc
nurlari o ‘tkaziladi.
4 .7-rasm. Assinxron dvigatelning ishga
tushirish reostatini hisoblash grafigi.
Pog‘ona qarshiliklarining qiymatlari quyidagi ifodalardan 
aniqlanadi:
RfT  §
0.155-0.1 Ш.
Ishga tushirish reostatining to‘liq qarshiligi:
Rp= § - ^ = “^ . 0 , 1 5 5 = 0 , 6 ^ .
0,205
4.5. ASSINXRON DVIGATELLARNING 
TO RM OZLA SH R EJIM LA R I
Assinxron dvigatelli ko‘p yuritmalar uchun ishga tushirishga 
nisbatan tormozlash rejimi katta ahamiyatga ega. Chunki bu 
rejimga ishonchlilik va soz ishlash talablari qo‘yiladi. Ko‘pincha 
berilgan holatda aniq to‘xtash va aniq vaqt orasida tormozlash 
talab etiiadi.

---

Assinxron dvgatellarda quyidagi: tarmoqqa energiyani qay- 
tarish yo‘li bilan generator rejimida tormozlash; mashina genera­
tor rejimida ishlab statorga o ‘zgarmas tok bilan turli qhosil qilgan holda dinamik tormozlash, teskari ulash bilan tor­
mozlash; o ‘z-o‘zini qo‘zg‘atib kondensatorli yoki magnitli dina- 
mik tormozlash rejimlari qo‘llanadi. Stator magnit maydoni qo‘z- 
g‘atish usuli bo‘yicha ikkita guruhga bo‘linadi: o‘zgaruvchan yoki 
o ‘zgarmas tok tarmog‘i orqali mustaqil qo‘zg‘atishli (rekuperativ 
teskari ulash va dinamik tormozlash) va kondensator batareyasi 
orasida energiya almashuvi hisobiga yoki dvigatel statori qisqa 
tutashtirilganda magnit oqimi o‘zinduksiya EYK hisobiga hosil 
bo‘ladigan o‘z-o‘zini qo‘zg‘atish orqali.
Yuqorida qayd etilgan rejimlarni qisqa tutashgan va faza ro- 
torli mashinalar uchun qo‘llash mumkin.
Energiyani tarm oqqa qaytarib torm ozlash. Boshqa mashi­
nalar kabi assinxron dvigatel uchun ham elektromagnit induksiya 
prinsipini qo‘llab (dvigatel va generator rejimida ishlash qobiliya- 
ti) uni generator rejimida ishlashiga imkon yaratish mumkin. 
Agarda mashina o‘qida yuklama boMmasa (salt yurish) u holda 
tarmoqdan olinayotgan energiya rotordagi mexanik isroflar, po‘- 
latdagi isroflar hamda statordagi isroflami qoplash uchun sarfla- 
nadi. Mashina o ‘qiga rotoming aylanish tomoni bo'yicha ta’sir 
etayotgan tashqi moment qo‘yish bilan sinxron tezlikka erishish 
mumkin. Bu holda rotordagi isroflar tashqi energiya manbayi hi­
sobiga qoplanadi, tarmoqdan esa faqat statordagi isroflami qop­
lash uchun energiya iste’mol qilinadi. Shundan so‘ng tezlikning 
sinxrondan yuqoriga o‘zgarishi assinxron mashinani generator 
rejimiga o ‘tishga olib keladi.
Bu rejimda ishlaganda stator simlarini (chulg‘amini) oldingi 
yo‘nalishdagi magnit maydoni kesib o‘tadi, rotor simlarini esa 
teskari yo‘nalishda kesib o‘tadi. Shuning uchun rotor EYK