Xoshimov, S. Saidaxmedov elektr yuritma

Faza rotorli dvigatellaming ishga tushirish qarshiliklarini
hisoblash. 
Agarda dvigatel momenti 0 dan (0,7-0,8) 
Mk
oralig‘ida 
o ‘zgartirish bilan qanoatlansak, uning mexanik tavsiflarini to‘g‘ri 
chiziq bilan almashtirish va quyidagi grafoanalitik usulni qoMlab 
ishga tushirish qarshiliklarini hisoblash mumkin.
Ishga tushirish reostatining qayta ulanish momentlari orali- 
g‘ini 
Mi
= (0,7-0,8)jW& va 
M2
= (1,2-1,5) 
M k
deb belgilab, yuqo­
rida ko‘rsatilgan usullardan birini qoMlab dvigatelning tabiiy tav- 
sifini hisoblab chiqamiz. Shundan so‘ng (4.6- rasm 
0
, 
mqn
chi- 
zig‘i) uni qurib boshlang‘ich sun’iy tavsif 0
, a
to‘g‘ri chizig‘ini 
quramiz. U koordinatalari (co0; 
M =
0) boMgan 
0\,
nuqta va koor- 
dinatalari (to = 0; 
M = Mi)
boMgan 
a
nuqtalardan o‘tadi, 
b
nuqtada 
birinchi pog‘ona qarshiligi chiqarib tashlanadi, yuritma 
с
nuqtaga -
yangi 0
, dc
tavsifga o‘tadi.
Shundan so‘ng oraliq tavsiflami qurish jarayoni shunga o ‘x- 
shash usulda davom etadi. Yuritma tabiiy tavsifga chiqqanda 
Mi =
const bo‘lgan nuqta vertikal yaqinida joylashadi. Agar bu 
hoi ro‘y bermasa, qayta ulash momenti 
M 2
ning qiymatini shun- 
day o'zgartirish kerakki, toki qidirilayotgan 
n
nuqtaning holatini 
olish mumkin boMsin.
Shu bilan ishga tushirish diagrammasini qurish jarayoni tu- 
gaydi.
Ishga tushirish pog‘ona qarshiligi qiymatini aniqlash uchun 
quyidagi formuladan foydalanamiz:
HPt=S, 
(4.22)
to‘la qarshilikning nisbiy qiymati p, = p: + 
Nominal
momentga mos keladigan ц - Ida, quyidagi tenglamalami olamiz:
pb] = S( — p 2 + P lqo‘sh 
P h] 
=84
— p 2 + P4qo‘slu
p d ] = S 2 — p 2 + Р
2
i)o‘ sh 
.........................................................
pfl = S
3
—
p 
2
+ p 3qo‘sh 
P 4l = Snom — p 
2
,
bu yerda: Р
2
- nisbiy birliklarda mashina rotorining qarshiligi; pbj, 
pdb pfi, phi...pdi (4.4-rasm).

---

4.4-rasm.
Faza rotorli dvigatelning ishga tushirish 
qarshiligini hisoblash uchun grafiklar.
Pog‘ona qarshiliklar soni xuddi o‘zgarmas tok dvigatellari 
kabi aniqlanadi. Sirpanish qiymatlarini mos bo‘laklarni bo‘lish 
yo‘li bilan aniqlaymiz, masalan,
Si = p b ,/0 ,0 ;...; 
Snom = pq,/0j0.
Oxirgi bosqichda ishga tushirish pog‘ona qarshiliklari 
Ri ...R„,
aniqlanadi:
i?4 — 
( P lq o 's h "
P 
2qo‘sh )-^2 ПОГП5 
...Ri
(
P 
iqo'sh" 
P 
(i+ I )qo‘s h ) ^ 2 nom***
Shundan so‘ng bu pog‘ona qarshiliklari konstruktiv jihatdan 
hisoblanishi kerak, ya’ni qarshiliklarning elementlari catalog- 
lardan tanlanib, ishga tushirayotganda joiz tok qiymati va uning 
davomiyligi bo‘yicha issiqlik hisobi bajariladi.
R otor zanjiriga aktiv va induktiv qarshilik kiritilgan 
holatidagi tavsiflari. Ko‘p pog‘onali ishga tushirish reduktor- 
laridan foydalanish mumkin bo‘lmagan hollarda dvigatelni ishga 
tushirayotganda uning tezlanishini katta ravonlikda o'zgartirish 
maqsadida rotor zanjiriga simmetrik ravishda induktiv (reaktor) 
va aktiv qarshilik (rezistor) ulanadi (4.5-rasm, a).

---