Xoshimov, S. Saidaxmedov elektr yuritma

Skr
va 
Mkr
qiymatlarini kamaytiradi va quvvat 
koeffitsiyentini pasaytiradi. Shuning uchun amalda asosan rotorda 
faqat aktiv-induktiv qarshilikdan foydalaniladi. Rostlashning bu 
usuli reostatli rostlashga qaraganda faqat ravonligi bilan farq qi- 
ladi.
Bunday rostlash usullarida quvvat isrofi katta bo‘ladi. Shu 
bois bu usul amalda kam qo‘llanadi.
Statordagi kuchlanishni o‘zgartirib assinxron m ashinalar- 
ning tezligini rostlash. Kuchlanishni kamaytirganda kritik sirpa- 
nish o‘zgarmaydi, kritik moment esa kamayadi (4.2-rasmga qa- 
rang). Bunday rostlash usulidagi tavsiflar statorga qo‘shimcha 
qarshilik kiritilgandagi ifodalarga yaqin bo‘ladi. Kichik tezlik- 
■arda mumkin bo‘lgan moment qiymatini oshirish maqsadida faza 
rotorii dvigatellarda rotorga qo'shimcha qarshilik kiritish mum­
kin. Yuritma energetikasi, taxminan, statorga qo‘shimcha qar­
shilik kiritilgandagidek; tezlik kamayishi bilan qurilmaning FIK 
va quvvat koeffitsiyenti kamayadi. Statordagi kuchlanish ortganda 
tezlik asosiy tezlikdan birmuncha yuqoriroq bo‘lishi mumkin. 
Ammo bu holda mashina to‘yinib, po‘latdagi isroflar to‘satdan 
ortib ketadi.
Agarda avtotransformator qo‘llanilsa. kuchlanish pasayganda 
statordagi aktiv va induktiv qarshilik ko‘payadi, kritik sirpanish

---

esa kamayadi. Bunday sxemada rostlash diapazoni 
D =
1,2+1,3 ga 
teng bo‘ladi.
Tezlikni m ashinaning ju ft q u tb la r sonini o‘zgartirib rost­
lash. Oddiy texnologik va ishlab chiqarish jarayonlarini bajara- 
digan ko‘plab mexanizmlar tezlikni ravon rostlashni talab qil- 
maydi. Ular uchun tezlikni ikki, uch pog‘onada rostlashga mo‘l- 
jallangan yuritmalar yetarli bo‘ladi. Bu mexanizmlarga yuk va 
passajir tashuvchi liftlar, yog‘ochga ishlov beruvchi dastgohlar, 
markazdan qochma separatorlar va boshqa mashinalar kiradi.
Bu holda yuritmada ko‘p tezlikli elektr dvigatelidan foyda- 
laniladi. Bunday dvigatellar konstruktiv jihatdan ikki turda: stator- 
ning bitta paziga turli juft qutbli bir nechta chulg‘amlar joylash- 
gan; chulg‘am seksiyalami ma’lum tarzda ulaganda juft qutblar 
sonini o'zgartirish imkonini beradigan bir nechta chulg'amli qilib 
Wtjariladi.