Xoshimov, S. Saidaxmedov elektr yuritma

3
nuqtada 
o‘matilgan tezlikda ishlaydi.
4.9-rasm. Assinxron dvigatelning ulanish sxemasi va mexanik tavsiflari:
a -  reaktiv statik momentda teskari ulanish rejimida;
b -  shuning o ‘zi, aktiv statik momentda.
Faza rotorli dvigatellar uchun aktiv statik moment mavjud 
bo‘lgan teskari ulab tormozlash rejimini stator fazalarining o‘mini 
almashtirmasdan turib ham olish mumkin. Faqat bu holda rotorga 
katta qo‘shimcha qarshilik kiritiladi (4.9-rasm, 
b).
/-nuqtadagi 
dvigatel rejimidan qo‘shimcha qarshilik 
rq
kiritilib 
4
-nuqtaga o ‘t- 
kaziladi, shundan so‘ng u o ‘z harakatini sun’iy tavsif bo‘yicha 
sekinlashtira boradi va to‘rtinchi kvadrantga o ‘tadi. 5-nuqta asin- 
xron dvigatelning teskari ulash rejimidagi o‘matilgan tezligiga 
mos keladi.
Teskari ulab tormozlash tavsiflarining kamchiligi, bu ulaming 
katta qiyalikka (yumshoq) ega bo‘lishida va energiyaning ko‘p 
sarflanishidadir. Bu energiya to‘laligicha dvigatelning ikkilamchi 
zanjirida sarflanib issiqlikka aylanadi.
Tormozlashdagi statik moment 
Ms
ma’lum boMsa, u holda bu 
nuqtadagi sirpanishni (4.12) tenglama yordamida hisoblash mum-

---

kin. Shundan so‘ng (4.22) formula yordamida qo‘shimcha qarshi- 
likni hisoblash mumkin.
Elektrodinam ik (dinamik) torm ozlash. Agar 
AD
statori 
tarmoqdan uzib qo‘yilsa, u holda qoldiq magnitlovchining magnit 
oqimi rotorda EYK va tokni shakllantiradi. Rotordagi bu kichik 
qiymatga ega bo‘lgan magnit oqim va tok katta elektromagnit 
moment hosil qila olmaydi. Shuning uchun magnit oqimini se- 
zilarli darajada ko‘paytirish imkonini topish kerak. Buni dinamik 
tormozlash rejimida mashina statorini o‘zgarmas yoki to‘g‘rilan- 
gan tok manbayiga ulash bilan amalga oshirish mumkin. Bundan 
tashqari dvigatelning o‘z-o‘zini qo‘zg‘atish sxemasini ham yara- 
tish mumkin. Buning uchun esa stator chulg‘amlariga kondensator 
ulash lozim bo‘ladi. Natijada assinxron mashinaning mustaqil 
qo‘zg‘atish va o‘z-o‘zini qo‘zg‘atish yo‘li bilan dinamik tormoz­
lash rejimini olamiz. Mustaqil qo‘zg‘atishda statorda hamda 
aylanayotgan rotor chulg‘amlarida EYK va tok hosil qiladigan 
o‘zgarmas oqim induksiyalanadi.
Stator chulg‘amlarini o‘zgarmas (to‘g‘rilangan) tok tarmo- 
g‘iga ulash uchun turli ulanish sxemalari qo‘llaniladi, ulaming 
ba’zilari 4.10-rasmda keltirilgan.