Me'da va o`n ikki barmoq ichak yara kasalligi ta'rifi

---

ME'DA VA O`N IKKI BARMOQ ICHAK YARA KASALLIGI 

 

TA'RIFI. Qaytalanib turuvchi va jadallashishga moyil kasallik bo`lib, me'da va 

o`n ikki barmoqli ichakda yara illati sodir bo’lishi bilan ifodalanadi 

Balog’atga yetgan axolining 2-5 foizi yara  kasalligiga chalingan, ko’pincha 25-30 

yoshlardagi erkaklarda uchraydi. Duodenum yarasi me'daga nisbatan 3 marta ko’p. 

Yara  kasalligi  ko’payishini  urbanizatsiya,  tartibsiz  ovqatlanish,  tashki  muxitning 

ifloslanishi va to’kima gipoksiyasining rivojlanishi bilan bog’laydilar  

 

ETIOLOGIYASI 

A) Alimentar omil - odatdagi ovkatlanish ritmining o`zgarishi, o`tkir ta'sirlovchi 

(qovurilgan, achchiq, sho’r, dudlangan)  taomlarni iste'mol kilish 

B) Alkogol  

V) Dori-darmonlar 

G) Davomli yoki tez-tez kaytalanuvchi asab-ruxiy taranglanish, bosh miyaning 

mexanik shikastlanishi (chaykalishi), nerv sistemasining distrofik o`zgarishlari.  

D) Buyrak usti, miya ortig’i (gipofiz) va jinsiy bezlar  gormonlari boshqaruvi 

mexanizmlarining buzilishi xastalikning vujudga kelishida aloxida o`rin egallaydi 

Ye) Irsiy omillar: 

(1) yaqin qarindoshlarda xastalikka chalinish xavf-xatari 10 martadan ortiq 

(2) O (I) gurux qonli odamlarda yara kasalligiga duchor bo’lish extimoli 30-40 

foizdan yuqori  

J) Infeksiya - xelikobakter pilorining yara chaqiruvchi (ulserogen) shtammlari 

aniqlangan 

Helicobacter pylori 

PATOGENEZ 

Yara kasalligi rivojlanishining mexanizmi asosida «tajovuzkor» va «ximoyachi» 

omillar o’rtasidagi fiziologik muvozanatning buzilishi yotadi  

Tajovuzkor omillar: 

---

(1) me'da shirasining xlorid kislotasi va pepsin; 

(2) o`n ikki barmok  ichakdan o`tning (duodenal-gastralgik reflyuks) oshqozonga 

tushishi; 

(3) me'da va o`n ikki barmok ichak dismotorikasi; 

(4) Helicobacter pylori; 

 

(5) Gistamin va serotonin kislotali peptik omil faolligini oshiradi va membrana 

o’tkazuvchanligini kuchaytiradi 

«Ximoyachi» omillar: 

(1) tarkibida neytral mukopolisaxaridlar bo`lgan me'da va o`n ikki barmogli ichak 

shillig’i; 

(2) sialo va sulfomutsinlar 

(4) normal maxalliy qon aylanishi  

 

---