Xalqaro tijorat ishi

Davriy etkazib berish shartnomasida uzoq davr mobaynida aniq muddatlarda o‘z vaqtida tovar etkazib berish ko‘zda tutiladi. Bu davr bir yilni va uzoq davrni o‘z ichiga olib, o‘rtacha 5-10 yil ba‘zan 15-20 yilning tashkil etishi mumkin. Qisqa muddatga tuzilgan shartnomalar qisqa muddatli shartnoma, uzoq muddatga tuzilgani esa uzoq muddatli shartnomalar deyiladi. Uzoq muddatli shartnomalar sanoat xom-ashyosi va yarim tayyor mahsulotlar uchun tuziladi. Asosan ular neft va neft mahsulotlari, tabiiy gaz, ruda, selyuloza, qog‘oz va boshqalar uchun tuziladi. Uzoq muddatli shartnomalar tuzilishi sanoat firmalari, tez- tez ta‘minlashga muxtoj bozor uchun yoki zavod(fabrika) import qiluvchilariga, xom-ashyo va yarim tayyor mahsulotlar bilan o‘z vaqtida ta‘minlanib turishi imkonini beradi, ishlab chiqarishni, sifatini, assortimentini, narxni oldindan belgilash va boshqarishda qulaylik tug‘diradi. Masalan, neftni qayta ishlovchi zavodlar o‘zini bir necha yil oldin don, neft xom-ashyosi bilan ta‘minlashni xohlaydi, metallurgiya zavodi ruda va o‘zgarmas strukturali metall bilan ta‘minlanishni, mashinasozlik korxonasi kerakli hajm va o‘lchovdagi po‘latni, to‘qimachilik korxonasi ma‘lum uzunlikdagi chidamli tolalar bilan ta‘minlanishini xoxlaydi.
Ikkinchi tomondan xom-ashyo etishtirib beruvchi korxonalar uzoq muddatli shartnomalar tuzish bilan firmalarni xom-ashyo bilan ta‘minlashga va shu bilan birga firmalarning bog‘liqligini kuchaytirib monopoliyalashtirishga xarakat qiladi.
Xom-ashyo bozori kon‘yunkturasining tez-o‘zgarishi bir tomondan savdo sohasidagi uzoq muddatli shartnomalarga qiyinchiliklar tug‘dirsa, ikkinchi tomondan bozorda mahsulot taqchilligini keltirib chiqaradi.
Pul, tovar yoki aralash to'lovi shaklidagi shartnomalar
Tovarga haq to‘lash turiga qarab shartnomalar pul shaklida eki tovar shaklida bo‘ladi.