X. Vaxobov, A. A. Abdulqosimov, N. R. Alimkulov

Arktika sahrolari.
Arktika sahrolarining tabiiy sharoiti og’ir bo’lganligi 
sababli o’simliklar yaxshi rivojlanmagan va ular bir-biridan ajralgan holda to’p-to’p 
bo’lib o’sadi. Bu yerda o’simliklar turi juda kam bo’lib, Frans Iosif Yerida 40 turga 
yaqin, Severnaya Zemlyada 50 turga yaqin va gulli o’simliklarning turi 40 turdan 
oshmaydi.
Tundra.
Arktika sahrolaridan janubda, materikning Shimoliy Muz okeani 
qirg’oqlari bo’ylab tundra o’simlik tipi tarqalgan. Uning tarkibida moxlar, 
lishayniklar, butachalar va qisman butalar yetakchi rol o’ynaydi. Tundrada 
o’simliklarning yaxshi rivojlanishi uchun issiqlik yetishmaydi. Ular asosan yer 
bag’irlab o’sadi, bu esa o’simliklarga tuproqdagi issiqlik va namdan yaxshi 
foydalanish imkonini beradi.
O’rmon-tundra.
Tundra va o’rmon o’simlik tiplari oralig’idagi o’tkinchi tor 
polosada o’rmon-tundra joylashgan. Bu zonada bir vaqtning o’zida ham o’rmonlar, 
ham tundra o’simliklar guruhlari uchraydi. O’rmon-tundradagi o’rmonlar o’ziga xos 
xarakterga ega bo’lib, ular siyrak, qing’ir-qiyshiq, uncha baland emas, daraxtlar bir-
biridan ancha
uzoqda o’sadi.

---

237 
O’rmonlar zonasi.
Tabiatga inson xo’jalik faoliyatining ta’sir doirasi 
kuchaymasdan oldin Yer yuzida o’rmonlarning umumiy maydoni 7,5 mlrd. ga 
atrofida bo’lgan. Hozirgi vaqtda esa ularning maydoni 3,26 mlrd. ga ni tashkil etadi.
Tayga.
Bu o’simlik zonasida asosan igna bargli o’rmonlar - tilog’ochlar, 
qarag’aylar va yellar hukmronlik qiladi. Fenoskandiya taygasida Yevropa yeli, 
Sharqiy Yevropa taygasida Yevropa va Sibir yeli, qarag’ay, uning shimoli-sharqida 
Sibir pixtasi, Sukachyov tilog’ochi, Sibir kedri ko’pchilikni tashkil etadi. Sibir 
taygasida o’rmon hosil qiluvchi asosiy daraxtlar yel, Sibir pixtasi, qarag’ay, Sibir 
va Dauriya tilog’ochi, kedr va oq qarag’aylar tarqalgandir. Bu daraxtlarning 
geografik tarqalishiga iqlim sharoiti bilan bir qatorda tabiatning butun tabiiy-tarixiy 
rivojlanish jarayoni ham ta’sir etgan.