X. Vaxobov, A. A. Abdulqosimov, N. R. Alimkulov

H
ozirgi zamon muzliklari. 
Yevrosiyoda hozirgi zamon muzliklari 
keng 
tarqalgan. Muzliklarning eng ko’p tarqalgan birinchi mintaqasi materikning Arktika 
sektoridagi orollar va arxipelaglar hisoblanadi. Ular ayniqsa Islandiya, Shpisbergen, 
Frants Iosif Yeri, Novaya Zemlya, Severnaya Zemlya, Novaya Sibir orollarida 
yaxshi 
rivojlangan. Bu orollarda muzliklarning umumiy maydoni 90 000 km
2
dan 
oshadi, qalinligi 100 m dan 300 m gacha boradi. Qor va muzliklarning quyi 
chegarasi deyarli dengiz sathigacha tushadi. Orollardagi eng katta muzliklardan biri 
Novaya Zemlya orolining markaziy tog’ mintaqasidagi Novozemel muzligi 
bo’lib, 
uning maydoni 24 320 km
2
. Yevrosiyoning hozirgi zamon muzliklari keng tarqalgan 
ikkinchi mintaqasi materikning ichki qismida joylashgan baland tog’ tizimlari va 
tog’liklari hisoblanadi. Muzliklar Al’p, Kavkaz, Pomir, Hinduqush, 
Himolay, 
Tyanshan, Kun’lun, 
Qora
qurum, Tibet tog’ tizimlari va tog’liklar 
uchun 
xarakterli 
bo’lib 
qolmasdan, balki uncha baland bo’lmagan, kuchli namlangan Atlantikabo’yi 
hududlaridagi tog’lar uchun ham xarakterli. Yevrosiyo tog’larida qor chizig’ining 
balandligi shimoldan janubga va materikning 
chekka 
qismidan ichki qismlariga 
tomon yuqori ko’tarila boradi. Skandinaviya tog’larida 
qor 
chizig’ining balandligi 
700-1900 m atrofida, Al’p tog’larida 2500-3200 m gacha ko’tariladi. Al’p 
Yevropaning eng yirik tog’ muzliklari markazi hisoblanadi. Al’p muzliklari orasida 
eng kattasi Shveysariya Al’pidagi Alech muzligidir. Maydoni 160 km
2
, uzunligi 
26,8 km bo’lgan muzlikning qalinligi ayrim joylarda 800 m ga teng.
Hozirgi 
zamon muzliklari Yevropaga nisbatan Osiyoning baland tog’larida
va 
tog’liklarida ko’proq uchraydi. Biroq baland 
tog’ 
tizimlarining keng tarqalganligiga 
va Osiyo hududining deyarli yarmidan ko’prog’ini egallab olganligiga qaramasdan, 
muzliklar bilan qoplangan joylar nisbati uncha katta emas. Bunga 
sabab 
barcha 

---

231 
baland tog’lar materikning ichki qismlarida joylashgan, iqlimi keskin kontinental va 
yog’in 
miqdori nihoyatda kam. Shuning uchun qor chizig’i va muzliklarning quyi 
chegarasi 
juda 
balandda joylashgan. Qor chizig’ining balandligi Qoraqurum va 
Kunlunda 5000-5500 m, Himolayda 4500-5000 m, Tyanshanda 3700 m. Eng 
katta 
tog’ 
muzliklarining uzunligi Pomirda 77 km, 
Qoraqurumda 
60 km, Tyanshanda 60 
km va 
Hi
molayda 26 km gacha boradi. Osiyodagi va butun Yevrosiyodagi eng katta 
tog’ muzliklaridan 
biri 
Pomirdagi Fedchenko muzligidir. Uning uzunligi 77 km va 
maydoni 900 
km
2
. 
Muzning qalinligi o’rta qismida 1000 m 
dan 
ziyod. Tyanshanda 
Fedchenkodan kichikroq bo’lgan Janubiy Inilchek muzligi bor. Uning uzunligi 59,5 
km, maydoni 800 km
2
. Binobarin, Yevrosiyo daryolarini suv bilan to’yintirishda va 
kontinental iqlimli o’lkalarda agrolandshaftlarni suv bilan ta’minlashda tog’ 
muzliklarining ahamiyati katta.