X to‘xtaboyev kimyo 9

5- rasm. Ionlarning elektr qutb-
lari tomon harakatlanishi.
http:eduportal.uz

---

24
 
 Savol va topshiriqlar:
?
1. 
BaCl
2
, ZnCl
2
, h
3
PO
4
, hPO
3
, KOh, Ca(Oh)
2
lar suvda eritil-
ganda qanday ionlarga ajraladi?
2. 
Ammoniy xlorid, mis (II)- nitrat, kaliy gidroksid va nitrat kis-
lotalarning disso tsiatsiyalanish tenglamalarini yozing.
3. 
KCl ning suvda erish jarayoni bilan h
2
SO
4
ning suvda erish 
jarayoni o‘rtasida qanday farq bor?
4. 
Kaliy atomi bilan kaliy ioni bir-biridan qanday farq qiladi?
5. 
Xlor atomi va molekulasi zaharli. Nima uchun xlor ioni zaharli 
emas?
6. 
0,1 mol Al
2
(SO
4
)
3
tuzi suvda eritildi. Shu eritmada nechta alu-
miniy va nechta sulfat ionlari bo‘ladi?
7. 
Qanday moddalar elektrolitlar deyiladi?
8. 
Noelektrolitlar deb qanday moddalarga aytiladi?
9. 
Quyida ko‘rsatilgan moddalarning qaysilari elektr tokini o‘tka-
zadi: spirt, sulfat kislota, kumush xlorid, o‘yuvchi natriy, suyuq 
kislorod, yodning spirtdagi eritmasi. 
10. 
98% li sulfat kislotaning elektr tokini o‘tkazuvchanligini oshi -
rish uchun nima qilish kerak? 
11. 
Metall holidagi natriyning elektr tokini o‘tkazishiga sabab nima?
Kislota, ishqor va tuzlarning dissotsiatsiyalanishi
4-§.
 
Qanday moddalarning dissotsiatsiyalanishidan vodorod
 ionlari hosil bo‘ladi?
1. Kislotalar. Suvda eriydigan barcha kislotalar disso tsia tsiya -
lanadi. Bunda vodorod ioni bilan kislota qoldig‘i ioni hosil bo‘ladi: 
hBr 
→→
h
+ 
+ Br
–
, hNO
3
→→
h
+ 
+ NO
3
–
.
Ko‘p negizli kislotalar bosqichli dissotsiatsiyalanadi:
Birinchi bosqich: Ikkinchi bosqich:
h
2
SO
4
→→
h
+ 
+ hSO
4
–
, hSO
4
–
→→
h
+ 
+ SO
4
2–
.
K islotalarning umumiy xossalari, ya’ni nordon mazaga 
ega bo‘lishi, indi ka torlar rangini o‘zgartirishi, asoslar va asos-
li oksid lar, tuzlar bilan reaksiyaga kirishuvi ularning dissotsia-
http:eduportal.uz

---

25
tsiya 
lan ish i natijasida vodorod ion in i hosi l bo‘lish i bi lan 
tushun tiriladi. Shunga ko‘ra kislotalar uchun quyi dagicha ta’rif 
beriladi.
Dissotsiatsiyalanganda kation sifatida faqat vodorod ioni 
ham da kislota qoldig‘i anionini hosil qiladigan murakkab mod-
dalarga