X bo b. Dvigatellarni elektr toki bilan yurgizib yuborish tizimi

1 0 . 8 . S T -1 3 0 -A Z starteri
Elek tr s ta rte r b ir a g reg atd a m u jassam lash tirilg a n e le k tr dvigatel, 
y u ritm a m ex a n iz m va b oshqarish tizim id a n iborat. S T -1 3 0 -A Z starteri 
Z I L - 1 3 0 ( 4 3 1 4 1 0 ) a v t o m o b i l l a r i g a o ‘r n a ti l a d i va S T - 9 0 ru s u m li 
a k k u m u ly a to r batareyasi 1400 a y l/d a q aylanish tezligi, 1,8 kVt q u w a t
va 22,5 N . m m o m e n tin i hosil qila oladi. Sta rtern in g m aksim al sarflovchi 
toki 700 A. S ta rte r elektr dvigatelni u y g ‘otish ch u lg ‘am lari t o ‘rtb u rc h ak
kesimli m is s im la rd a n tayyorlanadi. H a r bir o ‘ra m orasiga m u h o fa -
275

---

zalovchi k a rto n q o ‘yiladi. 0 ‘rab b o ‘lingan g ‘altak lak bilan t o ‘yintirilgan 
p ax ta tolasidan t o ‘qilgan ta sm a bilan o ‘rab berkitiladi. S ta rte r yakori 
e le k tr tex n ik p o ‘lat p la stin a la rd a n yig‘ilgan b o ‘lib, u la rn in g orasiga 
t o 'r tb u r c h a k kesimli sim c h u lg ‘am lari o ‘rnatilgan. H a r bir c h u lg ‘a m la r 
seksiyasi uchlari k ollektor plastinalari bilan kavsharlanadi. K ollektor 
plastinalari mis m ateria lla ridan tayyorlanib slyuddinit yoki slyudoplast 
m aterialidan qistirm alar q o ‘yiladi. K ollektor q o p q o g l g a grafit c h o ‘tkalar 
o ‘rn a tilg a n c h o ‘tka tu tq ic h la r m a h k a m la n g a n . C h o ‘tk a la r k o lle k to r 
plastinalariga prujinalar yordam ida m a h k am siqib q o ‘yiladi. Ikkita chyotka 
«massa» bilan, ikkitasi k orpusidan m u h o faz alan ib uyg‘otish ch u lg ‘am lari 
bilan ulanadi va chiqish k lem m asiga m a h k a m la n a d i.
1 0 . 9 . S T - 2 1 2 - A s t a r t e r i
S t-212-A starteri M T Z - 8 0 /8 2 g ‘ildirakli trak to r dvigatellarini yurgizib 
yuborish u c h u n xizm at qiladi. S T -2 1 2 -A starteri y u ritm a m ex a n iz m
shesternya (21) d a n (10.10- rasm ), y ak o r vali (15) d a n , E Y U M (22) 
d a n , depfer (23) va qaytaruvchi (14) p ru jin alarid a n , qaytarish muftasi 
(24) d a n va ikki yelkali richag (16) d a n iborat (10.8- rasm).
M agnit m a y d o n i t a ’sirida releni to rtu v ch i (12) va ushlab tu ruvchi
(11) g ‘altaklar o ‘zak (13) ni oxirigacha c h a p t o m o n g a suradi va prujinani 
(14) surib ikki yelkali richag 1(6 )ni buraydi. Q aytarish muftasi (24) o ‘ng 
tarafga siljib E Y U M va y u ritm a shesternya (21) ni m axovikning tishli 
gardishiga kiritadi.
Kontakt diski 10 tok zanjirini ulanganida starter maxovikni aylantiradi 
va dvigatelni yurgizib yuboradi.
Dvigatel yurgizib y u b o rilg an d a n s o ‘ng E Y U M harak at m axovikdan 
starterning y u ritm a shesternyasiga o ‘tmasligini t a ’minlaydi.
Ayrim tr a k to r va av to m o b illa r dvigatellariga o ‘rnatiladigan starterlar 
rusum lari 1 0 . 1 - jad v ald a keltirilgan.
/-
jadval
T r a k t o r v a a v t o m o b i l l a r r u s u m i
0 ‘ m a t i l a d i g a n s t a r t e r l a r
T -4A -zanjirli tra k to r 
T -1 5 0 -za n jirli tra k to r 
T -1 3 0 -za n jirli tra k to r 
M T Z - 8 0 /8 2 - g ‘ildirakli tra k to r 
K -7 0 1 - g ‘ildirakli tra k to r 
G A Z-53A avtom obili 
Z IL -130 avto m o b ili 
K amAZ av to m o b ili 
T iko, d a m a s avtom obili 
N e k siy a av to m o b ili
S T -3 5 0 D
S T -3 5 2 ,S T -3 6 2
S T -2 0 4
S T -2 1 2 -A
S T - 1 0 3
S T -2 3 0
S T -1 3 0 -A Z
S T - 14 2
D a ew o o
Y U M T-1 9 9 8 5 2 5
276

---

---

10.8- rasm.