X bo b. Dvigatellarni elektr toki bilan yurgizib yuborish tizimi

10.2- rasm .
R olikli e rk in y u rish m u fta si:
1—v t u l k a ; 2 —k o j u x ; 3 —r o l i k ; 4 —y e t a k c h i o b o y m a ; 5 , 6 —c h e k l o v c h i s h a y b a l a r ;
7 - y e t a k l a n u v c h i o b o y m a ( s h e s t e r n y a ) ; 8 - v t u l k a l a r ; 9 - y o ' n a l t i r u v c h i p l u n j e r ;
1 0 - p r u j i n a ; 1 1 —t a y a n c h .
EYUM qo'shilgan 
EYUM ajralgan
(yurgazib yuborishda 
(o't olgandan so ng)
10.3- rasm .
E rk in y u rish m u fta sin in g is h la sh ch izm asi:
1- v t u l k a ; 2 - y u r i t m a s h e s t e r n y a s i ; 3 - r o l i k ; 4 - p r u j i n a ; 5 - t u r t k i ;
6 - m a x o v i k ; 7 - s h e s t e m y a g u b c h a g i n i n g t a s h q i s i r t i .
S tarterning yakori soat strelkasi y o ‘nalishi b o ‘yicha a y langa nida rolik 
(3) lar (10.3- rasm ) shesternya gubch a g in in g tashqi sirti (7) bilan vtulka
(1) ning ichki sirtining orasida siqilib qoladi, roliklarning siqilib qolishiga 
turtki (5) va prujina (4) h a m y o rd a m be rad i.
D vigatel ishga tu s h g a n d a n s o ‘ng m ax o v ik gard ish i (6) yetak c h i 
b o ‘ylab qoladi va sh estern y a (2) ni s ta rte r validan tezro q ay lantira 
boshlaydi. Bu h o latd a rolik (3) la m in g shesternya gubchagi (1) dagi 
o ‘y iqchani keng joyga suradi, b u n in g natijasida shesternya vtulkadan 
ajraladi va harakat bu y o ‘nalishda uzatilm aydi.
270

---

1 0 .5 . Xrapovikli e rk in y u rish m u fta s i
K a tta b u ro v c h i m o m e n tn i o ‘tkazishda rolikli E Y U M si ishonchli 
ishlam aydi, sh u n in g u c h u n k atta q u w a tl i dvigatellar (K a m A Z , KrAZ) 
startyorlarida xrapovikli E Y U M o ‘rnatilgan.
Xrapovikli m uftaning yetakchi qismi (10.4- rasm) yo‘naltiruvchi vtulka
(1) ga burab q o ‘yilgan, u o ‘z navbatida, starter vali bilan shlitsa orqali 
b o g ‘langan.
M u fta n in g yetaklovchi qismi starter y u ritm a shesternyasi (15) bilan 
b irg a t a y y o r la n g a n ikki qism i b ir-b irig a p ru jin a (7) bilan siqilgan. 
Xrapovikli m u fta n in g tishlari faqat b ir y o ‘nalishga aylanadigan qilib 
tayyorlangan.
S ta rte r q o ‘shilganda m u fta n in g ikki qismi bir-biriga p ru jin a orqali 
siqilgan b o ‘lib, harak at starterd an dvigatel maxovigiga o ‘tadi va tirsakli 
valni m ajburiy aylantiradi. Dvigatel ishga tu s h g a n d a n s o ‘ng starterning 
yetaklovchi qismi shesternya bilan birga yetakchi qism idan tezroq aylanib, 
xrapovikni tishlari qiya qilib tayyorlanganligi sababli yetakchi q ism dan 
ajraladi va starter h a m d a dvigatel birikmasi y o ‘qoladi. X rapovikda ularni 
ajralgan h o la td a ushlab tu ra d ig a n b lokirovka m oslam asi o ‘rnatilgan. 
M u fta n in g yetakchi qismidagi shtift (12) larda u c h ta suxarik (13) lar 
mavjud. S uxariklar k o n u ssim o n sirtlari bilan yetakchi qismini ichida 
joylashgan vtulka (10) ni k o n u ssim o n sirtiga tiralib turadi. M uftaning 
yetakchi va y e takla nuvchi qismlari b ir-b irid a n ajralganida suxariklar 
hosil boNgan m a rk a z d a n q o c h m a kuch t a ’sirida o ’rtad a n c h e tg a shtift