V=k[A]a [B]

6.1.7. Katalizatorlarning solishtirma sirt yuzasi
Geterogen katalizda aniqlangan holatlarga ko‘ra katalitik jarayonda amalda asosan katalizatornng «faol markaz» deb ataluvchi mikroqismlari ishtirok etadi. Ular katalizator umumiy sirtiga nisbatan juda kam hajmni egallaydi. Bunday markaz rolini anomal valentli ionlar, kristall qirrasida yoki uchlarida joylashgan atomlar, kristall ideal holatidan chetlashuvchi defekilar va boshqalar bajarishi mumkin.
Qattiq katalizatorning katalitik faolligi uning hajmiy sirtiga bog‘liq va bu bog‘liqlik ko‘pchilik holatlarda quyidagi qonuniyatga mos keladi: katalizatorning hajmiy sirti qanchalik katta bo‘lsa, uning «faol markaz» lari va mos ravishda katalitik faolligi ham shunchalik yuqori bo‘ladi.
Katalizator solishtirma sirti uning birlik massaga to‘g‘ri keladigan sirt yuzasi bo‘lib, m²/g da ifodalanadi.
Quyidagi jadvalda keng qo‘llaniladigan ayrim katal izatorlarning solishtirma sirti qiymatlari keltirilgan.

Katalizator	Solishtirma sirti, m^2/g
β- Al2O3 β- Al2O3+Fe γ - Al2O3 γ- Al2O3/Cr2O3 γ- Al2O3/kremniy oksidi faollantirilgan ko‘mir seolitlar (kristall’ alyumosilikatlar)	5 11 215 160 400 800 400-800

Jadvaldan ko‘rinadiki, katalizator solishtirma sirti ko‘plab omillarga, masalan kristall modifikatsiya turiga (α- yoki γ – alyuminiy oksidi modifikatsiyasi), turli xil qo‘shimcha va boshqalarga bog‘liq bo‘ladi.

6.1.8. Katalizatorlarning unumdorligi
Katalizator unumdorligi reaktorga joylangan 1kg katalizatorning 1 soat ishlashi davomida hosil bo‘ladigan mahsulot unumi (kg) bilan ifodalanadi. Agar reaktorga yuklangan (kg) yoki V_K(м³) katalizator t soat davomida m_м (kg) yoki V_м (m³) mahsulot hosil qilsa, katalizator unumdorligi quyidagi formula orqali hisoblanadi:
U_K = m_м/t (5.6) yoki U_K = V_м/tV_к (6.7)
Bunda: U_K – katalizatorning soma hajmi.
Misol: Ammiak sintezi 550⁰ S da, 33 MPa bosimda 6000 kg katalizator yuklangan reaktorda amalga oshirildi. Agar qurilmada bir sutkada 93 t ammiak sintez qilinsa katalizatorning unumdorligini hisoblang.
Yechish: (8,6) formuladan foydalanib hisoblaymiz:
U_K = 93000 kg/24с х6000 kg)= 0,65 s ̄ ¹.