Vk -асосий массада (суюк икда) тақсимланган қаттиқ заррачалар ҳажми; рк рс

фаза соҳасидаги изобара чизиқлари чегара
вий эф и чизиқ билан бирлашиб кетади.

Бунга сабаб суюқликнинг сиқилмаслиги ва босимнинг физик хоссаларга суст
таъсиридир.
Ундан ташқари, Т-S диафаммада ўзгармас энтальпия чизиқлари
(7=const> \ам ўтказилган. Т-S диафаммадаги газнинг ҳамма параметрлари 1
кг газга нисбатан олинган.
Термодинамиканинг қонунига биноан, қайтар жараёнлар учун эн ф о -
пиянинг ортиши куйидагига тенг

Газларни сиқиш жараёни. Газни сиқиш жараёнидаги охирги босими атроф-муҳит билан иссикдик алмашинишга боғлиқ. Назарий жиҳатдан фақат

иккита ҳолат бўлиши мумкин:
1) Изотермик жараён - газни сиқиш жараёнида ҳосил бўлаётган иссиқликнинг ҳаммаси атроф муҳитга ажратиб олинади ва газнинг температураси ўзгармас бўлиб туради;
2) Адиабатик жараён — бунда атроф муҳит билан иссиқлик алмашиниш
умуман йўқ ва сиқиш жараёнида иссиқлик газнинг ички энергиясини оширишга сарфланади ва натижада унинг температураси кўтарилади.
Лекин, одатда газни сиқиш жараёнида ҳажм ва босим ўзгариши билан
унинг температурасининг ўзгаришига олиб келади ва ҳосил бўлаётган иссиқликнинг бир қисми атроф муҳитга ўтади.
Сиқиш жараёнида ги иш ва истеъмол қилинаётган кувват. Газни pj босимдан рг гача изотермик сиқиш жараёни Т-S диафаммада 7^=const чизиғи бўйлаб
ўтказилган Автўғри кесма билан ифодаланади (2.50-расм).
Адиабатик сиқиш жараёни газ
ва атроф муҳит ўртасида умуман иссиқлик алмашмаслиги билан характерланади. Газни адиабатик
сиқишда dQ=0 ва dS=0. Шундай
қилиб, адиабатик жараёнда энтропия ўзгармас ва у Т-S диафаммада
S j =const чизиғи бўйлаб ўтказилган
АД тўфи чизиқ билан тасвирланади.
Газни p j босимдан р2 гача
сиқиш даврида политропик жараён
юз беради ва у АС қия чизиғи билан
характерланади.
Агар, бошлангич босим p j ва
охиргиси рг маълум бўлса газни
сиқиш учун сарфланган солиштирма
иш / аналитик усулда ҳам
аниқланиши мумкин:
изотермик жараён учун
2.50-расм. Т-S диаграммада газни
сиқиш жараёнини тасвирлаш.
адаибатик жараён учун
L =
Рх
Plv.
к -1
(2.104)
(2.105)
политропик жараен учун
т
т - 1 Pi ‘v i
/Я-1
щ я - 1
Р \ )
(2.106)
бу ерда V| - сўриш давридаги газнинг солиштирма ҳажми, м3/кг; А=сусг-адиабата
кўрсаткичи (газнинг ўзгармас ҳажмдаги иссиқлик сиғимига нисбати); т - политропа
курсаткичи.
Политропа кўрсаткичи т нинг киймати газнинг табиати, хоссалари ва
атроф мухит билан иссиқлик алмашиниш шароитларига боғлиқ. Масалан, газни сув ёрдамида совутиладиган компрессорда ҳаво сиқилганда т =1,35 деб
таҳмин қилса бўлади.
Изотермик сиқишда энг кам иш сарфланади. Ш унинг учун ҳам газларни
сиқиш изотермик жараёнга яқин шароитда ташқил этишга ҳаракат қилинади.
Демак, сиқиш жараёнида ҳосил бўлаётган иссиқликни газни совитиш йули
билан ажратиб олинади.

Сиқиш жараёнидан сунг газнинг температураси аниқланади: изотермик жараён учун Т 2 = Г,	Т2	куйидагича
(2.107)

адиабатик жараён учун

Т г = Т х Р г \ P \ J

(2.108)

( \
i-1
политропик жараен учун

Т-, = Г, / Рг_ кР\	л m -1	(2.109)
Газни сиқиш учун компрессор сарфлаётган назарий кувват N „ {Вт) ушбу
формула ёрдамида топилади: N H = V p l	(2.110)

бу ерда V—компрессорнинг ҳажмий сарфи.м3/с; р -газ зичлиги, кг/м3.
Агар, компрессорнинг ҳажмий иш унумдорлиги ва газнинг зичлиги
сўриш шароити, (яъни V=Vj ва p = pj= J/vj) ҳамда (2.104)...(2.108) тенгламаларни ҳисобга олсак, газни компрессорда сиқиш жараёнида сарфланаётган
кувват ни аникдаш мумкин:
изотермик жараён учун
N..
адиабатик жараён учун
1г
Т а
P \ v 11 п —
р 1
к- 1
( „ X T
1^1 I — 1
У Р х )
(2.111)
(2.112)
политропик жараен учун
m
m - 1
f \
E l
k P x j
m-l
- 1 (2.113)
Компрессор ўқидаги кувват N„ ни куйидаги тенглама орқали ҳисоблаб
топилади:
p V L
N =
бу ерда 7)v - ҳажмий коэффициент, суюқликни клапан, турли тирқишлардан оқиб
чиқиб кетишини қисобга олади; т]ма - компрессорнинг механик фойдали иш коэффициенти, механик ишқаланишни енгиш учун сарфланадиган энергияни ҳисобга олади.
Элею р юриткич куввати Гчю компрессор ўқидаги кувват N„ дан катта,
чунки ю риткичнинг ўзида ва узатмада маъпум миқдорда кувват йўқотилади:
' у эю ■'
Лое Л у,
бу ерда т\ж ва ^ - электр юриткич ва узатманинг фойдали иш коэффициентлари.

Ю риткич керакли қуввати қилинади, яъни

N „ одатда 10... 15% заҳира билан қабул