|
Droperidol - neyroleptik bo'lib, chuqur neyrovegetativ tormozlanish - neyrolepsiya hosil qiladi. Neyrolepsiya - markaziy relaksatsiya, ruhiy va emotsional befarqlik zaminida qo'rquv va xavotirlanish sezgisi yo'qligi bilan ifodalanuvchi holatdir. Bemor neyrolepsiya holatida hushida bo'Iadi va og'riq hamda laktil sezgilarni qabul qiladi, biroq javob reaksiyasining emotsional komponenti sust yoki sezilmas bo'Iadi. Droperidol bir marta yuborilsa, neyrolepsiya 2-3 soatga cho’ziladi, maksimal neyroleptik samara esa 30 daqiqa mobaynida kuzatiladi. Fentanil 15-20 daqiqa davomida kuchli analgetik ta'sir etadi. Kuchli analgetik samarasi damda qisqa ta'sir etishifentanilningqimmatli xususiyati hisoblanadi. Venaga yuborilgandan 1-2 minut, teri ostiga yoki mushaklar orasiga yuborilgandan 15-20 daqiqa o'tgach fentanilning ta'siri namoyon bo'Iadi.
Neyroleptanalgeziya har qanday neyroleptik va analgetik vositasida o'tkazilishi mumkin. Chet clda talamanol qo'llaniladi. Bu preparatning 1 ml eritmasi 0,05 mg fentanil va 2,5 mg droperidoldan iborat.
Qon aylanishi, jigar va buyrak yetishmovchiliklari bor keksa va zaiflashgan bemorlarda neyroleptanalgeziya qo'llanilishi lozim.
Neyroleptanalgeziya o'tkazish uchun premedikatsiya tarkibida atropin
sulfatidan tashqari 0,05 mg fentanil va 2,5-5,0 mg droperidol anesteziya boshlashdan 40-50 daqiqa oldin mushaklar orasiga yuboriladi. Azot oksidi va kislorod (3:1 yoki 2:1 nisbatda) ingalyatsiyasi zaminida amneziya va analgeziya alomatlari paydo bo'lgach, bemoming venasiga 15-20 mg droperidol, keyin 0,1 mg/kg hisobidan fentanil yuboriladi. Fentanildan 3-
4 daqiqa oldin 3-5 mg tubarin yuborilsa mushaklar rigidligining oldi olinadi. Intubatsiya jarayoni uchun listenon 0,2-0,3 mg/kg dozada (yoki
212
iliiillin) ishlatiladi. Sun'iy o'pka ventilyatsiyasi azot oksidi va kislorod ingalyatsiyasi zaminida o'tkaziladi. Anesteziyaning zarur sathini ushlab im ish uchun fentanil (1-2 mi) va droperidol (1-2 mi) yuborib turadi. Arterial qon bosimining ko'tarilishi va yurak urishining tezlashishi droperidol va fentanilning navbatdagi dozasi yuborilishi zarurligidan dalolat beradi. Jarrohlik amaliyotining tugashiga 30-40 daqiqa qolgach fentanil yuborilishi to'xtatiladi.
Mustaqil nafas olish zaminida neyroleptanalgeziya o'tkazish uchun fentanil va droperidol dozalari kamaytiriladi va qo'shimcha tarzda mahalliy anesteziya ishlatiladi.
M ARKAZIY ANALGEZIYA
Anesteziyaning tarkibiy qismlari boigan neyrovegetativ tormozlanish, giporeíleksiya va analgeziya analgetiklarning katta dozasini yuborish vositasida vujudga keltirilsa markaziy analgeziya deyiladi. Markaziy
.malgeziya uchun analgetiklardan morfin, fentanil, dipidolor, promedol kabilar ishlatiladi.
Morfinli markaziy analgeziyani bajarish uchun bemorning venasiga 0,1-0,15 mg/kg dozada seduksen yuboriladi. Azot oksidi va kislorod (2:1
-1:1) ingalyatsiyasi zaminida 5-7 mg morfin venaga yuboriladi. Keyin morfin 3 mg/kg hisobidan 5 foizli glyukoza erilmasining 500 mlida eritiladi va har daqiqada 7-10 tomchidan yuboriladi. Morfinning 3 mg/kg dozasi 3-4 soat davom etadigan amaliyotni va amaliyotdan keyingi 8-12 soatga yctadigan og'riqsizlantirishni ta'minlaydi. Traxeya intubatsiyasi uchun listenon va uzoq vaqtli relaksatsiya yaratish uchun esa tubarin (arduan, pavulon) ishlatiladi. Amaliyotdan keyingi davrda bir necha soat mobaynida uzaytirilgan sun'iy o'pka ventilyatsiyasi talab qilinadi.
Morfinli markaziy analgeziya yurak yetishmovchiligi boigan lu- morlarda, porok va ishemik kasalligi sababli o'tkaziladigan imaliyotlami og'riqsizlantirish uchun keng qo'llaniladi. .
Fentanilni markaziy analgeziya yaratish uchun bemorning venasiga 0,5 0,7 mg/kg dozada seduksen azot oksidi va kislorod (1:1-2:1 nisbatlarida) ingalyatsiyasi zaminida yuboriladi, 3-5 mg tubarin va undan keyin 1 mi/ kg dozada fentanil (3-4 bo'lakka bo'lib yoki 5 foiz glyukozaning 500 mi critmasida) yuboriladi. Mioplegiya vujudga keltirish va o'pka vcnlilyatsiyasini o'tkazish uchun relaksantlardan foydalaniladi.
Markaziy analgeziya faqat sun'iy o'pka ventilyatsiyasi zaminida qo'llaniladi. Amaliyotdan keyin uzoq vaqt mobaynida sun'iy o'pka
itilyatsiyasi o 'tk azilish i lozim.
213
UMUMIY ANESTEZIYA ASORATLARI, ULARNING OLDINI OLISH VA INTENSIV DAVOLASH
Umumiy anesteziya asoratlari - induksiya, amaliyot anesteziyasi va anesteziya holatidan ch i q a r i sh bosqichlarida ro'y berishi mumkin.
Anesteziya asoratlari nafas olish va qon aylanish, markaziy va periferik nerv sistemaiari, oshqozon-iehak yo'li, jigar va buyrak faoliyatlariga taalluqli bo'ladi.
Nafas asoratlarining kelib ehiqishi asosida quyidagi sabablar yotadi:
Obstruksiya - nafas yo'llari o'tkazuvchanligiiiing buzilishi. Bunga shilliq to'planishi, jag'ning osilib qolishi va tilning tanglayga yopishib qolishi, laringospazm, bronxospazm kabilar olib keladi.
Nafas faoliyati markazining depressiyasi.
Nerv-mushaklar sinapsi faoliyalidagi siljishlar.
O'pka va nafas yoilarining yallig'lanishi va allergik holatlar. Nafas faoliyatida har qanday asoratlar kislorod tanqisligi -
gipokseiniya va karbonat angidridning to'planib qolishi giperkaniyani vujudga keltiradi.
Gipoksemiya sezilarli o'zgarishlarga sabab bo'ladi. Bemorning ko'ngli ayniydi, yurak urishi tezlashadi, arterial qon bosimi avval ko'tariladi, so'ngra tusha boshlaydi, terlashi kuchayadi, ruhiy va harakat qo'zg'alishi kuzatiladi, tutqanoq paydo bo'ladi. O'z vaqtida yordam ko'rsatilmasa yurak faoliyatining to’xtashi ro'y beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
