Vii bob anestezio

209

NOINGALYATS ION ANESTEZIYA VA UNING KO'RINISHLARI

Noingalyatsion anesteziya asosan anesletiklarni venaga yuborish orqali amalga oshiriladi. Mushaklar orasiga va suyak ichiga inyeksiya qilish bilan noingalyatsion anesteziyani bajarish jarayoni qattiq og'riqqa sabab bo'lishi va boshqarilishi qiyinligi tufayli deyarli qo'llanilmaydi. Anestetiklarni ichirish va ho'qna tarzida to'g'ri ichakka yuborish tcynbasi asosan pcdiütnya anesteziologiyasida qo'llaniladi.

Vena orqali anesteziya. Anestetik modda bevosita qon tomirga yuborilgani tufayli kam miqdorda sarflanadi va organizmga toksik ta'sir deyarli sezilmaydi. Bemor anesteziya holatiga yoqimsiz sezgilarsiz va tez kiradi. Bu usuldan maxsus moslama va jihoz bo'lmagan taqdirda ham foydalanish mumkin. Vena anesteziyasi qisqa muddatli va kichik hajmli amaliyot va muolajalami og'riqsizlantirishda ishlatiladi. Vena anesteziyasi ko'p komponentli anesteziya amalga oshirilishining asosiy usuli hisoblanadi. Bemor behush. sun'iy o'pka ventilyatsiyasi o'tkazish uchun sharoit bo'lmagan, nafas yo'llarining o'tkazuvchanligi buzilgan holatlarda vena anesteziyasi ehtiyotkorlik bilan bajariladi.

Barbituratlar anesteziyasi

Anesteziyaning muhim qismi narkotik uyquni vujudga keltirishda barbituratlardan natriy tiopentali va geksenal qo'llaniladi. Natriy tiopentali 1-2,5 foizli eritma ko'rinishida. 5-6 mg/kg hisobida yuboriladi. Anestetikningg yuqori konsentratsiyali eritmalari nafas olish va qon aylanish faoliyatlarini susaytiradi. Bemoming venasiga natriy tioneptalining 2-3 mi eritmasi 30-40 sekund mobaynida yuboriladi. Anestetikka nisbatan yuqori sezuvchanlik namoyon bo'lmasa, uning qolgan dozasi yuboriladi. Induktiv anestetik sifatida natriy tiopentali 200-400 mg miqdorda ishlatiladi va uning umumiy dozasi 1000 mg dan oshmasligi lozim. Barbituratlardan foydalanilganda sun'iy o'pka ventilyatsiyasi o'tkazish uchun barcha sharoitlar yaratilgan boiishi shart.

Barbituratlar narkotik holati tez va qo'zg'alishsiz hamda uch bosqichda namoyon bo'lib, 10-15 daqiqa davom etadi.
Birinchi bosqichda bemoming hushi yo'qoladi. Nafas olish va ko'z
qorachig'ining reaksiyasi susayadi va bu bosqich 1 - 2 daqiqa davom etadi.
Narkotik holatning ikkinchi bosqichida tomoq va halqum reflekslari kuchayadi, nafas aritmiyasi va apnoe ro'y berishi mumkin, vagus nervi tonusining oshishi va xavfli reflekslar namoyon bo'lish ehtimoli bor. Og'riq sezgisi saqlanib qoladi. Bu zaminda traxeya intubatsiya qilinsa, laringospazm ro'y berishi va yurak faoliyali buzilishi mumkin.

210

Barbiturat anesteziyasining uchinchi bosqichi jarrohlik bosqichi deyiladi. Ko'z soqqasi markaziy holatni egallaydi, uning qorachig'i torayib yorug'likka reaksiyasi susayadi. Anesteziya sathi chuqurlashtirilsa, nafas olish yuzakilashadi va asosan diafragma hisobiga bo'ladi. Arterial qon bosimi pasaya boshlaydi, mushaklar bo'shashadi. Anesteziyaning yanada chuqurlashishi natijasida nafas olish to'xtaydi, ketidar. yurak urishi ham to'xtaydi.
Geksenal ko'p xususiyatlari bo'yicha natriy tionentalidan deyarli farq qilmaydi. Gekseial 1-5 foizli eritma ko'rinishida ishlatiladi. Anestetik 5-6 mg/kg dozada yuboriladi. Maksimal dozasi -1000 mg.
Geksenal asosan induktiv anestetik sifatida ishlatiladi. Geksenal induksiyasi tez va qo'zg'alishsiz yuzaga keladi. Anestetik yuborilgandan boshlab 30-60 sekund o'tgach bemor hushini yo’qotadi. Geksenal anesteziyasining klinik bosqichlari natriy tiopentalnikidan farq qilmaydi. Geksenal ta'siridan vujudga keluvchi nafas faoliyatining buzilishi va boshqa asoratlaming yorqinligi n a t r i y tiopentalinikiga nisbatan kuchsizroq namoyon bo'ladi. Shuningdek, noingalyatsion anesteziyaga sombruin, nafriy oksibutirat va kalipsol preparatlari bilan amalga oshirsa bo'ladi.

Ko'p tarkibli anesteziya

Bir paytda bir necha anestetik, analgetik, miorelaksant va shu kabi preparatlar ishlatish yo'li bilan vujudga keltirilgan anesteziya ko'p tarkibli yoki kombinatsion anesteziya deyiladi.

Anesteziyaning har bir komponentni maxsus preparat yuborish orqali vujudga keltirishdan iboratdir va darning toksik ta'sirini kamaytirish yoki yo'qotishga erishish kombinatsion anesteziyaning asosiy maqsadi hisoblanadi.
Anesteziya komponenllari, masalan, amneziya geksenal yoki azot oksidi bilan hosil qilinsa, analgeziya morfin yoki fentanil ta'sirida vujudga keltirilsa, mioplegiya esa relaksantlar bilan yuzaga kcltiriladi. Relaksantlar anesteziyaning yuzaki sathlarda o'tkazish va sun'iy o'pka ventilyatsiyasi vositasida gaz almashinuvini boshqarish uchun qulay sharoit yaratib beradi.
Barbituratlar va azot oksidi kombinatsiyasi kichik hajmli amaliyot va muolajalami og'riqsizlantirishda ishlatiladi. Premedikatsiyadan so'ng natriy tiopentali yoki geksenalning 1 foizli eritmasidan 250-500 mg venaga yuboriladi. Keyin 1,5-2 mg/kg hisobida ditillin yuboriladi va traxeya intubatsiya qilinadi, Sun'iy o'pka ventilyatsiyasi zatninida azot oksidi va kislorod aralashmasi 2 :1 , 3:1 yoki 4:1 nisbatlarda uzatilib turadi.
211
Anesteziya sathini chuqurlashtirish uchun vaqti-vaqti bilan analgetiklar, mioplegiya uchun esa relaksantlar yuborilishi talab qilinadi.
Barbiturat, azot oksidi va ftorotan yoki efir tarkibli anesteziya ham yuqorida keltirilgan usul bo'yicha o'tkaziladi.
Barbituratlar bilan azot oksidi va metoksifluran, azot oksidi va trilen, viadnl bilan azot oksidi, viadnl, azot oksidi va efir konibinatsiyalan keng qo'llaniladi. Kombinatsion anesteziyaning keng tarqalgan ko'rinishlariga neyroleptanalgeziya va ataralgeziya kiradi. Anesteziyaning bu turi neyroleptik yoki ataraktik preparatlaming analgetik va miorelaksant bilan kombinatsiyasidan vujudga keladi.

NEYROLEPTANALGEZIYA

Neyroleptanalgeziya - anesteziyaning bir ko'rinishi bo'lib, asosan droperidol va fentanil vositasida vujudga keltiriladi.