Veterinariya virusologiyasi

43-rasm. Akridin to‘q sariq bilan bo‘yalgan kiritma-tanachalar.

Absolyut spirt bilan suvsizlantirilgan, ksiloldan o‘tkaziladi va balzamlanadi. Sitoplazma nozik-qizil rangga bo‘yalib, yadrosi-qizil och binafsha rangga, yadrochasi ko‘k rangga, virus kiritmalari ochiq qizil rangga bo‘yaladi. Qon hujayralarini, ko’mikni yoki limfoid organlardan o‘stirilgan hujayralarni bo‘yashda Romonovskiy-Gimza usulidan foydalaniladi. Virusologiya amaliyotida kiritma tanachalarni ko‘rish uchun oddiy fluoroxromlash usuli ishlatilib akridin, akridin to‘q sariqdan foydalaniladi. (Usuldan foydalanish va uning mohiyati –12 mavzuda bayon etilgan).
Immonofluoressensiya reaksiyasi orqali virusni ko‘rish
Virusni o‘stirilgan hujayralarda ko‘payishi sitopatik effekt, gemadsorbsiya bilan kechmasa, uning borligini fluoressensiya-lanuvchi antitelolar yordamida ko‘rish mumkin. Ushbu usul cho‘chqalarning o‘lat kasalligida, cho‘chqalarning parvovirus infeksi-yasida va boshqa kasallikllarga diagnos qo‘yishda keng qo‘llaniladi (shu usul 12 mavzuda bayon qilingan).


Immunoperoksidaza reaksiyasi (immunoferment taxlil) yordamida virusni ko‘rish
Immunoperoksidaza reaksiyasi immunofluoressensiyaga o‘xshash, ammo farqi shuki reaksiyani qo‘yish uchun flyoroxrom bilan belgilangani emas balki peroksidaza fermenti bilan belgilangan antitelodan foydalaniladi.
Reaksiya natijalarini hisoblash lyuminessent mikroskopi ostida emas, yorug‘lik mikroskopi ostida olib boriladi. Reaksiyani bevosita va bilvosita variantlarda qoyib ko‘riladi. Bevosita immunoperoksidaza usuli yordamida antigenni topishda virusga qarshi kon’yugatlardan foydalaniladi, kon’yugatlar antitelolardan olinib spetsifik zardoblardan ajratilib, ferment bilan belgilangan bo‘ladi. Kon’yugatlar maxsus moslashtirilgan biologik sanoat korxonalari tomonidan tayyorlanadi. Bevosita usulda virus antigenini topish uchun 44 rasmda ko‘rsatilgan bosqichdagi ishlar bajariladi. Buning uchun: yopqich oynada o‘stirilgan va virus yuqtirilgan hujayra 10 daqiqa davomida minus 10-20⁰C sovutilgan atsetonda fiksatsiyalanadi; preparat havoda quritiladi; unda 0,2-0,3ml immunoperoksidaza kon’yugatining ishchi eritmasi tomiziladi, 1-2 soat 37⁰C nam kamerada inkubatsiyalanadi (inkubatsiya muddati zarur bo‘lsa 6 soatgacha uzaytiriladi); preparatni 15 daqiqa fiziologik eritma bilan yaxshilab yuviladi, distillangan suv bilan yuviladi va havoda quritiladi; preparatga bir necha tomchi diaminobenzidin-tetraxlorid (3,3-DAB·4HCL) tomiziladi, 5-10 daqiqa inkubatsiyalangach 10-15 daqiqa fiziologik eritma bilan yuviladi va distillangan suv bilan yuviladi.
Musbat holatda demak tekshirilayotgan preparatda antigen bor bo‘lsa, belgilangan ferment bilan antigen+antitelo kompleksi hosil bo‘ladi.
Preparatga substrat quyilgandan so‘ng, ferment ta’sirida parchalana boshlab reaksiyaning ko‘k rangdagi mahsuloti hosil bo‘lib, tezda jigar rangga aylanib ketadi buni yorug‘lik mikroskopida ko‘rish mumkin. Preparatda sariq-jigar rang diffuz bo‘yalgan jigar rang yoki qora rang granulani ko‘rsa bo‘ladi.
Nazoratdagi preparatlarda bunday bo‘yalish bo‘lmaydi. Bilvosita immunoperoksidaza testida turga qarshi immunoperoksidaz kon’yugatlardan foydalaniladi (45-rasm) buning uchun yopqich oynada o‘stirilgan hujayra 10 daqiqa davomida minus 10-20⁰C sovutilgan atsetonda fiksatsiyalanadi; preparat havoda quritiladi; unga 0,2- 0,3 ml izlanayotgan antigenga spetsifik bo‘lgan zardob tomizilib nam kamerada 37⁰C 1-2 soat inkubatsiyalanadi; 5 daqiqa preparatni fiziologik eritma bilan yuviladi va havoda quritiladi; unda 0,2-,03 ml turga qarshi ishchi suyultirilgan immunoperoksidaz kon’yugatdan tomiziladi, 37⁰C 1-6 soatgacha inkubatsiyalanadi. So‘ngra bevosita usul uchun yozilgan ishlar bajariladi. Tekshirilayotgan materialda virusga spetsifik antigen, spetsifik zardob tonmiziladi, antigen+antitelo kompleksi hosil qilsa, ularni ko‘rish uchun ferment bilan belgilangan turga qarshi yoki ikkilamchi antitelodan foydalaniladi;
Birinchi galdagiga qaraganda murakkab kompleks hosil bo‘ladi: antigen+antitelo+ikkilamchi antitelo+ferment.