Вазирлиги тошкент давлат миллий рақс ва хореография олий

MUNE-SYULLI (1841-1916-y.) 
Atoqli fojeiy aktyor Mune-Syulli 1872-yili «Komedi Fransez* teatrida Rasinning 
«Andromaxa» asarida Orest rolida chiqib, darhol tanqidchilik e'tirofini qozonadi. Mune-Syulli 
ichki kechinmalari ichki jihat bilan tashqi jihatning o'zaro mushtarakligi orqali hamda 
texnikasining maftunkorona o'tkirligi bilan ham ko'zga tashlandi. Uning iste'dodi fransuz 
mumtoz tragediyasi, romantik dramasi hamda Shekspir va Sofokl asarlari orqali namoyon bo'ldi. 
Gyugo qahramonlari Mune-Syulli talqinida tomoshabinlar to-monidan fransuz milliy sajiyasi 
eng go'zal fazilatlarining ifodasi tarzida qabul qiiindi. Qaroqchi-ritsar Emani va oliyhimmat 
malay Ryui Blaz shunday qahramonlardan edi. Shekspir asarlaridagi Hamlet va Otelloni ham 
fransuz munaqqidlari Mune-Syulli ijodining eng noyob namunalari qatoriga qo'shishgan. Mune-
Syulli Shekspir qahramonlarini butkul «fransuz fojeiy qahramonlik maktabi* yo'nalishida 
o'ynagan. O'ziga xos talqin ayniqsa Hamlet obrazida yaqqol ko'ringan. Bu aktyorning eng 
sevimli rollaridan edi. Bu rolga u o'n yilcha vaqt davomida tayyorgarlik ko'rgan. Uning Hamleti 
ma'yusona o'ychanlikdan butkul xoli, sarbast, jo'shqin, qat'iyatli, cho'rtkesar, mag'rur shahzoda 
tarzida ko'rindi. Izti-robli nolishlar unga yot, gumon, ikkilanish nimaligini bilmas, jasorat 
ko'rsatish naqadar mushkulligini xayoliga ham keltirmas edi. Uniiig muddaosi awaldan tayinli: 
bu o'ldirilgan buzrukvori qotillaridan qasos olish va taxtni qo'lga kiritishdan iborat ediki, shu 
niyatni Mune-Syulli Hamleti sobitqadamlik bilan ro'yobga chiqarib boradi. 
Mune-Syullining Shekspir asaridagi ikkinchi roli Otello roli edi. Mune-Syulli Otellosi 
fasohatli sharq sivilizatsiyasining vakili, bahordir Mavr timsolida namoyon bo'ldi. U puturi ketib 
aynigan Venetsiya respublikasining siyosatchilari qarshisida ritsarlik namu-nasining ifodasi 
sifatida ko'ringan edi. Bu yerda Dezdemonaning xiyonatkorligi Otello uchun dunyoning ostin-
ustun bo'lishi yoki is-honch va ezgulikning mahv etilishini anglatmaydi. Bu yerda tao-milning 
oddiygina qoidasi ishga tushadi: xotin eriga xiyonat qildimi, o'ldirilishi kerak. Otello rashkdan 
emas, balki nomus tao-mili qistovi bilan shu hukmga keladi. Otelloning fojiasi shundan iboratki, 
u bir yoqdan Dezdemonaga bo'lgan sevgisi tufayli iztirob chekadi, ikkinchi yoqdan burch 
hukmini ado etish mas'uliyatidan azob chekadi. Shu zaylda Shekspir tragediyasida fransuz 
klassit-sizmi dramasiga xos ohanglar jaranglay boshlaydi. 
Lekin Mune-Syulli ijodining eng yirik namunasi Sofokl asaridagi Edip roli bo'ldi. Aktyor bu 
rolni 1881-yili Fransiyaning janu-bidagi Oranje shahrida rimliklar zamonidan qolgan amfiteatr 
sah-nasida o'ynagan. Edip aktyor talqinida o'ta fojeiy obraz tarzida dunyoga keldi. Mune-Syulli 
antik tragediyada o'ynar ekan, Edipni taqdir izmiga qui, qat'iyatsiz kishiga aylantirib yubormadi. 
Edip — Mune-Syulli taqdir hukmiga mardonavor qarshi bora oluvchi ulug'vor, mahobatli shaxs 
tarzida namoyon bo'ldi. Aktyorning in-son ruhiyatiga kirish layoqati shu rolda borligini to'la-
to'kis ochildi. Edipning aybsiz aybdorligi ayon bo'ladigan sahnada Mune-Syullining o'yini 
ayniqsa, hayratlanarli edi. Qisqasi, Edip Mune-Syulli talqinida tomoshabin xotirasida taqdirga 
qarshi mardonavar pesh-voz chiqqan ulug'vor inson timsoli tarzida muhrlanib qoldi.