Вазирлиги тошкент давлат миллий рақс ва хореография олий



Download 1 Mb.
Pdf ko'rish
bet55/88
Sana03.03.2022
Hajmi1 Mb.
#480596
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   88
Bog'liq
teatr tarixi

KOKLEN (1841-1909-y.) 
Benuan — Konstans Koklen 
18 yoshida Parij konservatori-yasining yirik fransuz 
aktyorlaridan biri Renye guruhiga o'qishga kiradi. Birinchi bor «Komediya Fransez* sahnasida 
1860-yili Mol-yerning «Sevgi mojarosi* asarida Gro-Rene rolida paydo bo'ladi. 
Koklen ilk yirik roli bo'lmish Bomarshening «Figaroning uy-lanish* asarida Figaro roli bilan 
1862-yildan tanila boshladi. U shu roli bilan masharaboz malaylar toifasi (amplua) ustalari 


61 
qatoriga qo'shiladi. Lekin u rollar muayyan rollarga ixtisoslashgan yoshi ulug'roq aktyorlarga 
berilishi vajidan o'zi orzu qilgan rollarga yetis-holmay, 1885-yili «Komediya Fransez* teatrini 
tashlab ketadi. 
Koklen o'zining eng sara rollarini bu teatrdan tashqari teatr-larda o'ynagan. Bular Molyer 
asarlaridagi Sganarel («Zo'raki tabib»), Jurden («Sohta oqsuyak*) kabilar edi. 1897-yili Koklen 
«Port-Sen-marten» teatr rahbarligini qo'lga oladi. Shu yerda u o'z ijodining eng yirik namunasi 
Sirano Berjerak obrazini yaratadi. 
Koklen aktyorgina emas edi. U aktyorlik san'ati haqida «San'at va teatr* (1880) hamda 
(aktyor san'ati) (1886) degan ikkita kitob yaratib, o'zini nazariyachi sifatida ham ko'rsatadi. 
Koklen nazariy qarashlarda ham, amaliyotda ham «taqlidiy san'at*ning yirik 
namoyandalaridan bin sifatida ko'rindi. Koklen bu maktabning «kechina san'ati»dan ustunligini 
qat'iyan himoya qilib shunda yozadi: «Nazarimda tabiat izmidan holi narsa hech qachon go'zal 
va ulug'vor bo'la olgan emas; lekin men yana bir bor ta'kidlashga majburmanki, teatr — bu san'at 
demak, bu jabhada tabiat muayyan tarzda ideallashtirilgan yoki qabartirilgan holatda 
gavdalantirilishi lozim, busiz san'at — san'at bo'lolmaydi. Bugina emas: bebo'yoq 
gavdalantirilgan tabiat teatrda o'ta so'niq taassurot qoldiradi*. 
Koklen hayotiy voqelik bilan tabiat san'atining asosi ekanini tan olayotgandek bo'lib, aslida 
san'at bilan hayotni bir-biriga zid qo'yib, san'atni hayotda yuqori qo'yadi. «San'at real hayot 
emas, hatto u hayotning aksi ham emas, - deydi Koklen—San'at o'z holicha o'zi ijod manbayi. U 
o'zining ajib mavhumligi bilan zamon va makonga daxlsiz tarzda faqat o'ziga xos olamini barpo 
etadi*. K. S. Stanislavskiy san'atining voqelikka bunday zid qo'yilishini keskin tanqid ostiga 
olgan. 
Koklen o'z nazariy risolalarida o'zining ko'p yillik aktyorlik tajribalarini umumlashtirgan. Bu 
ishlar aktyor ijodiga xos jihatlari aniqroq anglash imkonini beradi. 
Koklen o'tkir zakovati va sinchkovligi bilan ko'zga yaqin, mag'zi to'q qiziq holat va insoniy 
fe'liyatlarni darhol ilg'ab va ilib olar edi. U har bir rolida e'tiborga tashlanib turuvchi pishiq jussa-
dor gavdasi, o'rganuvchan, ifodali yuzi, ko'tarilgan do'ng burni, ki-chik tiyrak, g'uborsiz ko'zlari 
bilan tomoshabinga bir olam zavq-shavq baxsh etuvchi edi. Uning san'ati tomoshabin qalbini 
larzaga solishga qaratilgan emas. U ijro mahoratining zargarona charxlan-ganligi, 
qahramonlarining shiddatkor va mudom serbo'yoqligi bilan tomoshabin diqqat e'tiborini o'ziga 
rom etadi. 
K.S. Stanislavskiy Koklenning artistlik san'atiga yuqori baho berib, koklennamo aktyorlar 
«toifasi» haqida shunday degan: «Ular qalbga nisbatan ko'proq quloq va shuurga ta'sir 
ko'rsatadilar; ular hayratlantirishdan ko'ra ko'proq zavqlantiradilar. Bunday san'atning ta'siri 
kuchli, lekin bu kuch uzoq saqlanmaydi. Bunday san'at kishini ishontirishdan ko'ra ko'proq 
ajablantiradi*. 
Koklen san'atining o'ziga xosligi uning Molyer asarlaridagi rol-larida yaqqolroq ifodalangan. 
Koklen aslzoda tomoshabinlar sarxushligi chekiga tushgan burjua teatri aktyori bo'lgani holda 
Mo-lyer qahramonlariga xos hajviylik ruhi va iztirobli jihatlarni ochishga intilmadi. U Molyer 
hajviyasi o'rnini «qirg'oqqa sapchuv-chi» sarhushlik bilan to'ldirdi va Molyer kulgisiga «armonli 
ke-chinma» sig'masligini amalda namoyish etishga intildi. 
«Kulgili tannozlar»dagi Maskaril Koklenning eng muvaffaqi-yatli rollaridan biri bo'lgan. 
O'tkir kulgili holatlarga boy, xush-chaqchaq bu komediya Koklen iste'dodi tabiatiga juda mos 
tushgan edi. Tartyuf rolini o'ynarkan, uni dindorlik niqobiga kirgan riyokor, ikkiyuzlamachi 
emas, balki yirtqich, shavqatparast kimsa tarzida ko'rsatadi. 
SAHNA SAN'ATI 
1864-yili «Komedi Fransez* va «Odeon» teatrlarining alohida imtiyozga egalik maqomi 
bekor qilingach, Fransiyada tijoriy teatr-lar keng avj oladi. Ayni chog'da sahna san'ati rivoji ikki 
yo'nalishda davom etdi: «Komedi Fransez* teatrida ikki tragik — Muna-Syulli va Sara Bernar 
misolida klassitsizm ijro an'analari yashashda davom etgan bo'lsa, 1880—1890-yillar fransuz 


62 
teatrining birinchi professional rejissori Andre Antuanning «Erkin teatr», «Antuan teatr»larida 
yangi izlanishlar olib boriladi. 

Download 1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   88




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish