Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Ishlab chiqarish vazifalari — ijtimoiy ishlab chiqarish obyektlarida texnik-iqtisodiy jarayonlami tahlil qilish va rejalashtirish qurolidir. Ular milliy iqtisodiyotni rivojlantirish tendensiyalarini ochib beradi.
Qoidaga ko‘ra, sarflangan resurslaming ko‘payishi bilan mahsulot ishlab chiqarish o‘sadi. Ammo ba’zida ulardan foydalanishning imkoniyatlari va ishniig haqiqiy holati o‘rtasida mutanosibsizliklar vujudga keladi. Masalan, dehqonchilikda mineral o‘g‘itlarning ko‘pligiga (muvofiq me’yoridan ortiqligida) ekinlar hosili kamayish mumkin.
Fan-texnika taraqqiyotining boshqaruv obyektiga va ishlab chiqarish vazifalariga ta’sirini baholashi mumkin. Yangi uskunalar, materiallar, ishlab chiqarish usullari ko‘rinishidagi ilmiy-texnik taraqqiyot, shubhasiz, mehnatda moddiylashadi, fan-texnika yutuqlaridan foydalanishga boshqaruvni takomillashtirish va tashkiliy-texnik tadbirlar takomillashuviga ta’sir ko‘rsatadi, bu qo‘shimcha omillar yordamida hisobga olinadi.
Iqtisodiy tizimlarning sintezi — bu turli moliyaviy-iqtisodiy ko‘rsatkichlami hisoblashning iqtisodiy-matematik modelini muntazam shakllantirish va iqtisodiy tizimning bo‘lg‘usi holatini aniqlashdir.
Milliy iqtisodiyotni muvofiqlashtirishda ierarxik, ko‘p bosqichli tuzi- lishini hisobga olish va ayni vaqtda uning barcha bosqichlarida kelishi Iganlik, muvofiqlikni ta’minlashga to‘g‘ri keladi, shu bois ham tizimning muvofiq




§ 2.3. Iqtisodiy tizim — iqtisodiy kibernetikaning obyekti sifatida


67


faoliyat yuritishi boshqaruvning «inson-mashina» tizimini ko‘p bosqichli muvofiqlashtirish algoritmlari yordamida amalga oshiriladi. Faqat shunday yo‘l bilan tizimlami boshqarish sifatini yaxshilash mumkin.
Milliy iqtisodiyot rivojlanishi maqsadlarini tizimning elementlari rivojlanishi maqsadlari bilan muvofiqlashtirish murakkab jarayon. Bu jarayonning xuddi shunday modelini qurish kelajakning yangi hozircha tizim rivojlanishining global (umumiy) maqsadlari tizimchalariniig mahalliy maqsadlariga bog‘liq vazifadir.
Kibemetika nuqtai nazaridan qaralganda tizimni muvofiq boshqarish uchun boshqaruvchi obyekt boshqaruv obyektlari haqidagi axborotlarga ega bo‘lishi kerak. Bunday axborotlami olish imkoniyatlari g'oyatda keng bo‘lishi kerak. Boshqaruv organi boshqariluvchi obyekt haqida va obyektning o'zidan boshqaruvchi signallar samaradorligi haqida axborotlar oladi, bunda boshqaruvchi tizim bir vaqtda boshqaruv obyektini «o'qitadi» va undan «o‘rganadi». Bu axborotlami almashtirish va qayta ishlash boshqaruv idoralari va tizim butun mexanizmning o‘zaro hamkorligiga ta’sir qiladi. Boshqaruv tizimining zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari asosida tashkil qilinish tuzilmasi 2.8 - rasmda keltirilgan.