Vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Download 3,04 Mb.

bet	42/375
Sana	04.02.2023
Hajmi	3,04 Mb.
	#907765

1 ... 38 39 40 41 42 43 44 45 ... 375

Bog'liq
Informatika va axborot texnologiyalari

Tashkiliy elementlar

Tarkibiy	Masala	Faoliyatdagi kishilar	Texnologiya
Inson	Elektron konveyer	Malakaning pas- ayishi malakaning o'zgarishi	Shaxsiy hayot. Shaxsiy kompyuterlar imkoniyatlari	Ma’lumotlar havfsizligi. Ma’lumotlar aniqliligi
Tashkilot	Tashkilotlaming yangi turlari	Mehnat taqsimoti. Avtomatlashtirish	Kuzatish. Intellektual mulkka egalik huquqi	Etkazib beru- vchilarga tobe’lik
Jamiyat	Axborotlarga teng huquqda kirish. De- mokratiyalashuv	Mehnat sharoitining sifati. Ishsizlik	Ma’lumotlardan foydalanish	Muhim tizimlaming xavfsizligi

Korxonalar o‘rtasida ishlab chiqarish xo‘jalik aloqalarining yirik
tarmoqlarini shakllantirish moddiy ta’minot tizimchasida amalga oshiriladi.
Axborotlaming vertikal oqimlari (boshqaruv ierarxiyasining bosqichlari
o'rtasida) asosiy hajmi va gorizontal oqimlaming (har bir ushbu bosqichda)
katta qismi u orqali o'tadi.
Korxonalar o‘rtasidagi axborot aloqalarining eng katta qismi milliy
hisoblashlaming tuzilishini tashkil qiluvchi bank tizimi orqali o‘tadi. Unda
iqtisodiyotning davlat va boshqa sektoridagi tovarlar va xizmatlami oldi-

70

2 - bob. AKTning boshqaruv tizimida tutgan o‘mi

sotdisi, qarzlar va ulaming to'lanishi, budjetdan mablag¹ kiritilishining har bir hujjati qayd etiladi. Bundan tashqari korxonalar bank hisoblaridagi xarajatlarda — korxonalardagi axborotlami ichki aylanishi (ishchilar va xizmatchilar bilan hisob-kitoblar, korxonalar fondlarini shakllantirish va foydalanish va h.k.)ning ulushi katta. Savdo va boshqa tashkilotlaming hamda aholining banklar va omonat kassalaridagi hisoblari jamiyat a’zolarining iste’molchi sifatidagi iqtisodiy holati haqidagi keng axborotlar jamlanadi.
Nihoyat, davlat statistika tizimining vertikal kanallari bo'yicha ijtimoiy-iqtisodiy tizimni faoliyat yuritishi haqidagi eng muhim axborotlar boshqaruv bosqichlari bo 'yicha yuqoriga uzatiladi va jamlanadi.
Bu yerda biz faqat mil 1 iy iqtisodiyotning boshqarish tizimidagi axborotlar «yo‘naltarilgan» oqimlarining, ya’ni belgilangan ma’lumotlarni kirn, qachon, kimga, qanday shakllarda va qanday muhitlarda uzatishi aniq belgilangan me’yoriy hujjatlar bilan tartibga solingan oqimlaming umumiy tuzilishinigina ta’rifladik. O‘zining iste’molchilari va tegishli «banklar» yoki «ma’lumotlar bazalari» o‘rtasidagi «so‘rov-javob» aloqalariga yoki keyingilarini o‘zlarining abonentlariga belgilangan dasturlar bo‘yicha muntazam xabar qilishga asoslangan axborotlarning «yo‘naltirilmagan» oqimlari boshqacha tashkil qilinadi. Bugun xuddi shunday ilmiy-texnik axborotlarning tizimi qurilmoqda, korxonalar bo‘yicha ishlab chiqarishning salohiyati haqidagi ma’lumotlar bazasi ham tuzilmoqda. Vaqt o’tishi bilan shunday ma’lumotlar bazalarining, ayniqsa ijtimoiy, demografik axborotlarning, tabiiy resurslar, hududlaming rivojlanishi haqidagi kom- pleks ma’lumotlaming roli o‘sadi.
Umuman milliy iqtisodiyotning tashkiliy-xo‘jalik tuzilishiga muvofiq qurilgan bu axborot tizimlari mukammal boshqarish jarayonini ta’minlaydi.
§ 2.4. BOSHQARUV TIZIMI
Ishlab chiqarish va iqtisodiy obyektlaming mavjudligi jamiyatning u yoki bu ehtiyojlarini qondirish bilan belgilanadi. Bunday har bir bunday obyekt o’zgaruvchan muhit (davlat boshqaruv organlari, boshqa obyektlar) bilan muayyan munosabatlarda bo’ladi va o‘zaro ta’siming mavjudligini hamda o‘z vazifasining bajarilishini ta’minlaydigan ko'plab turli elementlardan tashkil topadi.
Tashkilotning muhit bilan o‘zaro ta’siri natijasida turli xil o’zgarishlar yuz beradi. Bu o’zgarishlar bir-biriga o‘ta qarama-qarshi ikki shaklga ega bo'lishi mumkin. Bular: degradatsiya (tashkilotning murakkablashuvi, axborot-ning jamlanishi), ya’ni tashkilotning yemirilishi hamda rivojlanishi. Bundan tashqari, tashkilot va muhit o’rtasida vaqtinchalik muvozanat ham bo'lishi mumkin, shu tufayli tashkilot bir qancha muddat o’zgarmay qoladi yoki faqat teskari o’zgarishlarga uchraydi. Tashkilotda bu o’zgarishlar

§ 2.4. Boshqaruv tizimi

71

boshqarish zaruriyatini yuzaga keltiradi. Boshqacha qilib aytganda, maqsadga yo'naltirilgan ta’sir ko‘rsatadi.

Download 3,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: