|
Boshqaruvda axborot oqimlari. Milliy iqtisodiyot boshqaruvi tizimidagi axborot oqimlarining mazmuni boshqaruvchi me’yorlaming nisbati bilan, kommunikatsion tarmoqning tuzilishi esa - tashkiliy xo‘jalik tuzilishi bilan belgilanadi. Keyingilari doirasida vazifaviy tizimchalar — milliy iqtisodiyotni rejalashtirish, ishlab chiqarishni sohaviy boshqarish, moddiy-texnik ta’minot, moliya-kredit tizimi, hisob, statistika va h. k.lami boshqarish shakllanadi. Ulaming nisbatan ajratilgan axborotlar kanallari va boshqaruvni tashkil qilishning har bir bosqichida qayta ishlab chiqish bloklari tashkil topgan.
Bozor munosabatlari sharoitida ham rejalashtirish katta ahamiyat kasb etadi. Rejalashtirish tizimchasi ular orasida eng muhim o'rinni egallaydi, chunki rejali ko‘rsatkichlar barcha o'zga boshqaruvchi tizimchalaming faoliyat ko‘rsatishini asoslab beradi. Korxonani boshqarish blokida uning o‘tgan davrdagi ishlab chiqarish xo‘jalik faoliyati, texnik-iqtisodiy me’yorlari, asosiy fondlaming tarkibi, mehnat resurslari, tannarxi va h.k. axborotlar kira oladi. Tashqi kiruvchi axborotlar (xo‘jalik birlashmasining rejali vazifalari, shartnomalar bo‘yicha buyurtmalar, mahsulotga talab) bilan birga ular boshqaruvining bu blokida chiquvchisi bo‘lgan korxona rejasining ko‘rsatkichlarini aniqlash uchun xizmat qiladi.
Rejali-iqtisodiy va hisobli ko‘rsatkichlar, fan-texnika taraqqiyoti haqidagi ma’lumotlar, soha uchun rejaviy vazifalar, soha mahsulotlariga ehtiyojlar haqidagi ma’lumotlar sohani boshqarish blokining kiruvchi axborotlari bo‘lib xizmat qiladi. Uning chiquvchilari sohaviy rejaning ko‘rsatkichlari va korxonaning rejaviy vazifalaridan iboratdir.
68
2 - bob. AKTning boshqaruv tizimida tutgan o‘mi
Ishlab chiqarish
Tashqi muhit ta'siri
2.8 - rasm. Boshqaruv tizimi tuzilmasi.
Xuddi shunday yo‘l bilan ijtimoiy ishlab chiqarish tizimi (aholining, shu jumladan mehnatga layoqatli, soni va tarkibi, qidirib topilgan va o'zlash- tirilgan tabiiy zaxiralar, xomashyo, ekiladigan yerlaming mavjudligi, tashqi savdo aloqalari, mudofaa xarajatlari)ga nisbatan tashqi sohaviy ko'rsat- kichlar va axborotlar asosida milliy iqtisodiyotning darajasiga kiruvchi axborotlar shakllanadi.
Milliy iqtisodiyot rivojlanishining umumlashtirilgan ko'rsatkichlari (milliy daromadni ishlab chiqarish va taqsimlash, shaxsiy va ijtimoiy iste’mol fondlari) hamda sohalamnng rejaviy vazifalari ushbu darajadagi chiquvchi axborotlar bo'ladi.
Korxonalar darajasida va rejalashtirishning yuqori darajasida ayla- nuvchi va ishlab chiqaruvchi axborotlaming milliy iqtisodiyot modellarining oMchamligiga, ularni boshqarish usullari ierarxiyasining turli reja ko‘rsatkichlarining detallashtirilishi darajasiga bog‘liq. Turli tashkiliy
§ 2.3. Iqtisodiy tizim — iqtisodiy kibernetikaning obyekti sifatida
69
darajalaming asosiy tashkiliy elementlari bilan bog'liq AKT ayrim etik
jihatlari quyidagi 2.3 - jadvalda keltirilgan.
Milliy iqtisodiyot va sohaviy rejalarni detallashtirish darajasini
aniqlashda milliy iqtisodiyot rivojlanishining aniq sharoitlariga (eng awalo,
mahsulotlar muayyan turining muhimligi va kamyobligiga) hamda zarur
chiquvchi axborotlami shakllantirish va ulami reja apparatining kuchlari
hamda ishlab chiqarishning imkoniyatlariga rioya qilinadi.
Yuqori ish unumdorligiga ega boTgan zanonaviy avtomatlashtirilgan
axborot-kommunikatsiyalar texnologiyalaridan foydalanish
axborotli hisoblash imkoniyatlarini ancha kengaytiradi. Ammo ishlab
chiqariladigan va iste’mol qilinadigan mahsulotlarning butun navlari
bo‘yicha tabaqalashtirilgan ko'rsatkichlarning bir qismi qanchalikda
markazlashtirilgan rejalashtirish bilan qamrab olinganda ulami bunday
darajaga erishishlari dargumon. Boshqaruvning yuqori etalonlari kichik joriy
ishlardan ozod qilinishi va strategak istiqbolli rejaviy qarorlar va ulaming
yagona rejadagi majmuaviy birikishda qabul qilinishi va bajarilishini
nazorat qilishga jalb qilishlari kerak.
- jadval.
Turli tashkiliy darajalaming asosiy tashkiliy elementlari
bilan bog‘liq AKT ayrim etik jihatlari
Tashkiliy daraja
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
