|
imitatsion о„yinlar aniq ishlab chiqarish kunikmalarni shakllan- tirishga muljallangan kasbiy о‗qitishda foydalaniladi. Masalan, ―Impod‖ о‗yinida shartli tikuv ishlab chiqarishining tashkiliy-iktisodiy faoliyati imitatsiya qilinadi, shuningdek, maxsulotlarni modellashtirish va tikish bо‗yicha olingan amaliy kunikmalarni kullaydilar;
mazmunli-rolli о„yinlar asosida aniq xayotiy, ishchan yoki boshka vaziyat
yotadi. Bunday xolda, о‗yin har bir qatnashchi aniq rolni bajaradigan (о‗ynaydigan) teagrni eslatadi. Bunday xolda о‗yin mazmunan intellektual faoliyat shaklli ijodiy о‗yindir, shuning uchun qatnashchilarni tayyorlash va о‗yin ssenariysini ishlab chikish katta ahamiyatga ega;
innovatsion о‗yinlarning boshka о‗yin turlaridan ajralib turadigan farqi, harakatli tuzilishga ega ekanligi va о‗yinni bir necha о‗qitish-rivojlantiruvchi
―fazolarda, masalan, kompyuter dasturlaridan foydalanib о‗tkazishdir. Innovatsion о‗yinlar zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalaridan foydalangan xolda sifatli bilim olishga karatilgan.
Yuqorida keltirilgan dastlabki о‗yinlar uslub jixatdan farq qilsa, keyingilarida ajratish tamoyili - aniq vaziyatni boshqarish kunikmasini shakllantirishdan iborat bо‗lgan maksadning mо‗ljallanishi bilan farqlanadi.
tashkiliy-faoliyatli о„yinlar. Bu о‗yinlarda vaziyatni tashxis qilish va muammoni yechish variantlarini tanlash asosiy maksad kilib kuyiladi. Uslub nuqtai nazarilan, qatnashchilarning muloqotiga, munosabatiga va guruxiy ishlarning boshka shakllariga kо‗proq e‘tibor karatiladi;
ishchan treninglar. Bu eng samarali о‗yin turidir. Uni modellash- tirish jarayonida muammoli vaziyat aniqlanadi, о‗yinning maksadi, uni yechish yullari izlanadi. Ishchanlik о‗yinlari ta‘lim soxasida ham, ishlab chiqarish soxasida ham qо‗llaniladi. Ishchanlik о‗yinida tarbiyalanuvchilarda muammoning yechimini izlash mexanizmi shakllantiriladi va mustaxkam- lanadi. Bundan tashkari, tarbiyalanuvchilar psixologiyasini shakllantirishda ham о‗z ta‘sirini kо‗rsatadi.
Treningning har bir о‗yin yoki psixologik uslubiyoti bosqichi yukori malakali psixolog-boshlovchining taxlili bilan birga olib boriladi. Bu va boshka texnologiyalardan foydalanish nazariya va amaliyotni meyor darajada birgalikda olib borish imkoniyatini beradi.
Natijada, trening tinglovchilar о‗zlari va boshkalarni tо‗g‗ri baxolashga, boshkalar bilan kundalik xayotda ham, ish jarayonida ham samarali munosabat о‗rnatishga yordam beradi.
Shunday kilib, ishchanlik о‗yinlarida tarbiyalanuvchilar:
о‗z fikrini boshkalar fikri bilan takkoslash;
о‗z nafsoniyati va imkoniyatlarini, obrusini tо‗g‗ri baxolash;
ishchanlik soxasida va shaxslararo munosabatlar nizoli vaziyatlardan chiqib ketish yо‗lini topish;
uzining xulkiy va psixologik karorini anglash.
Ta‘limga oid о‗yinlarining ta‘limdagi о‗rni nixoyatda muhim. Pedagogikada ular tarbiyalanuvchilarning faolligi, tashabbuskorligi, mustakilligini rivojlantirishga asoslangan rivojlantiruvchi ta‘limning ajralmas tarkibiy kismidan iboratdir. Ishchanlik о‗yinlarining ahamiyati tо‗g‗risida kozonlik pedagog-psixolog M.I.Maxmutov ushbu texnologiyaning axdmiyati о‗quvchilarning bilish. ijtimoiy va kasbiy faolligini rivojlantirishdan, ularda ishchanlik о‗yinlarida qatnashish kunikmalarini shakllantirishdan iborat deb takidlagan edi. Ta‘limiy о‗yinlarni ta‘lim- tarbiya jarayoniga kullash bо‗yicha olib borilgan tadkikot natijalari ushbu texnologiya, umuman olganda, ta‘limning samaradorligini kо‗tarish imkoniyatini berishini kо‗rsatdi. Ta‘limga oid va ishchanlik о‗yinlari psixologik ahamiyat kasb etadi, kasbiy va shaxsiy sifatlarni rivojlantirishga samarali ta‘sir etadi.
Shuni ta‘kidlash kerakki, ta‘limiy о‗yinlar turli-tumanligi bilan farq qiladi. Bu о‗yinlar birgalikda о‗tkazilishi ham mumkin. О‗yinlar bir- birini tuldiradi. Masalan, rolli ishchan о‗yin, innovatsion-imitatsion va boshka xollari bulishi mumkin.
Rivojlantiruvchi о‗yin, faoliyat sifatida bolada bosqichma-bosqich yoshiga boglik bо‗lgan harakat tо‗rining, о‗xshash fikrlash tarzining rivojlanishini, kо‗rgazmali-shaklli fikrlashga utishni, tushuncha turidagi nutkiy fikrlashning shakllanishini ta‘minlaydi. Shuning uchun, bola tomonidan turli an‘anaviy о‗yinlarning о‗rganilishi kompyuter о‗yinlarini egallash uchun zarur bо‗lgan asosni yaratadi. MTM bolalarining о‗yinli faoliyatiga kompyuter dasturlarini kiritish, tо‗g‗ri dasturiy maxsulot tanlash va ulardan tо‗g‗ri foydalanish, kompyuter о‗yinini bolalarning о‗yinli faoliyatidagi haqiqiy vositasiga aylanatiradi.
Shundagina bolaning о‗yin muxiti yetarlicha boyiydi va kompyuter bolaning psixikasi va intellektini rivojlantirishning kudratli omiliga aylanadi.
Xozirgi kunda bolalar о‗yinini tashkil etish va о‗yinchoklarni yangi
texnologiyalar bilan boyitish, kompyuterli rivojlantiruvchi dasturlarni maktabgacha ta‘lim muassasalariga joriy qilish bilan boglik bо‗lgan qator muammolar mavjud.
Respublikamiz (Qarshi, Samarkand va Toshkent)da mavjud bolalar bogchalari, shu jumladan, xususiy bogchalarida faoliyat kо‗rsatayotgan 37 ta maktabgacha ta‘lim muassasalarining tarbiyachi-pedagoglari orasida ―Maktabgacha ta‘lim muassasalariga kompyuter texnologiyasini, jumladan multimediali kompyuter о‗yinlaridan foydalanishni joriy etishda kanday kamchilik va yutuqlarni kurasiz?‖ savoli bо‗yicha о‗tkazilgan anketa natijalarida respondentlarning 67 foizi MTMlarida multimediali о‗yinlardan foydalanishni ma‘kulladilar (7-ilova).
Do'stlaringiz bilan baham: |
