Vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

О„ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA О„RTA MAXSUS TA‟LIM

VAZIRLIGI

NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA

UNIVERSITETI

Qо„lyozma huquqida

(UDK:372.2)

Alisherzoda Nurdonabonu Aqljon qizi

“Maktabgacha ta‟lim muassasalarida mashg„ulotlar jarayonida kompyuter slaydlaridan

foydalanishning ilmiy – metodik asoslari”

MAVZUSIDAGI

Mutaxassislik: 5A111801 Maktabgacha ta‟lim


Magistr akademik darajasini olish uchun yozilgan
DISSERTATSIYA

Himoyaga tavsiya etaman Magistratura bо„limi boshlig„i M.X.Esanov 2014 yil, “ ”

“Maktabgacha ta‟lim” kafedrasi Mudiri p.f.n.dots. N.X.Yunusova Ilmiy rahbar p.f.n. , dotsent G.E.Djanpeisova

Toshkent-2014

1

MUNDARIJA

……
Kirish 3-9
I bob. Maktabgacha ta‟lim muassasalarida mashg„ulotlar jarayonida kompyuter slaydlaridan foydalanishning nazariy asoslari… 10-40

1. 
   Multimedia texnologiyasidan foydalanishning ilmiy va pedagogik asoslari 10-25
   
2. 
   Multimedia texnologiyasining pedagogik-psixologik jixatlari, tamoyillari va о‗ziga xos
   

xususiyatlari 25-38

3. 
   Maktabgacha ta‘lim muassasalarida ta‘lim jarayonini tashkil etishning nazariy aspektlari……………………………………………………………………………...
   

38-40

1. 
   bob bо‗yicha xulosa 41
   

2. 
   bob. Maktabgacha ta‟lim muassasalarida mashg„ulotlar jarayonida kompyuter slaydlaridan foydalanishning– metodik asoslari 42-79
   

1. 
   Maktabgacha ta‘lim muassasalarida mashgulot shakllari, mashgulot mazmuni, metodlari, va metodi 42-53
   
2. 
   Maktabgacha ta`lim muassasalarida elementar matematika mashg‗ulotlar jarayonida kompyuter slaydlaridan foydalanish metodikasi 53-79
   

2. 
   bob bо‗yicha xulosa 80
   

2. 
   bob. Maktabgacha ta‟lim muassasalarida mashg„ulotlar jarayonida kompyuter slaydlaridan foydalanishning tajriba sinov natijalari 81-92
   

1. 
   Tajriba-sinov ishlariii tashkiliy-tayyorgarlik bosqichlari va о‗tkazish
   

metodikasi 81 -86

2. 
   Pedagogik tajriba - sinov ishlariiing natijalari va ularning statistik tahlili 68 -92
   

3. 
   bob bо‗yicha xulosa 93
   

Xulosа 94
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati 95-102
Tayanch so`zlar lug`ati. Ilovalar

KIRISH

h Re
Mavzuning dolzarbligi. Respublikamizda barkamol avlodni tarbiyalash, ëshlarning intellektual salohiyatini rо‗yobga chiqarish, ularni har tomonlama rivojlangan shaxs etib voyaga yetkazis spublika Prezidenti Islom Karimovning diqqat markazida turibdi. 2010 yil ―Barkamol avlod yili‖ deb e‘lon qilingani ham buning dalilidir.
Barkamol avlodni shakllantirish dastlab oilada, sо‗ngra maktabgacha ta‘lim muassasasida amalga oshiriladi. Bu borada Prezident I.Karimovning ―Yuksak ma‘naviyat – yengilmas kuch‖ asarida ―Kо‗p yillik ilmiy kuzatish va tadqiqotlar shuni kо‗rsatadiki, inson о‗z umri davomida oladigan barcha informatsiyaning 70 foizini 5 yoshgacha bо‗lgan davrda olar ekan.
Bolaning ongi asosan 5-7 yoshda shakllanishini inobatga oladigan bо‗lsak, aynan ana shu davrda uning qalbida oiladagi muhit ta‘sirida ma‘naviyatning ilk kо‗rtaklari namoyon bо‗la boshlaydi‖¹, - deb ta‘kidlanadi. Ushbu fikrlar maktabgacha ta‘lim muassasa (MTM)lariga ham taalluqlidir. Chunki MTMlarning katta va maktabga tayyorlov guruhlarida 5-7 yoshli bolalar tarbiyalanadi. Bolalarning intellektual salohiyatini shakllantirishning boshlang‗ich davri ham xuddi ana shu yoshdan boshlanadi.
О‗zbekiston Respublikasi ―Ta‘lim tо‗g‗risida‖gi qonunining 11-moddasida: ―Maktabgacha ta‘lim bola shaxsini sog‗lom va yetuk, maktabda о‗qishga tayyorlangan tarzda shakllantirish maqsadini kо‗zlaydi. Bu ta‘lim olti- yetti yoshgacha oilada, bolalar bog‗chasida va mulk shaklidan qat‘i nazar boshqa ta‘lim muassasalarida olib boriladi‖ ²,-deyilgan.
О‗zbekiston Respublikasi ―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi‖da maktabgacha ta‘lim – uzluksiz ta‘lim tizimining birinchi turi ekanligi va ―maktabgacha ta‘limning samarali psixologik-pedagogik uslublarini izlash va joriy etish‖ zarurligi ta‘kidlangan. Shuningdek, 4.9-moddasida ―barcha bosqichdagi ta‘lim


¹ Karimov I.A. Yuksak ma‘naviyat - yengilmas kuch. – T.: Ma‘naviyat, 2008.– 53-b.
² О‗zbekiston Respublikasining ―Ta‘lim tо‗g‗risida‖gi Qonuni // Barkamol avlod - О‗zbekiston taraqqiyotining poydevori. – T.: Sharq, 1998. – 23-b.
jarayonlarini kompyuterlashtirish va axborotlashtirish amalga oshiriladi‖ ³,-deb aytilgan.
I.A.Karimovning О‗zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi qabul qilinganligining 17 yilligiga bag‗ishlangan tantanali marosimdagi nutqida: ―Ta‘lim sohasida zamonaviy axborot va kompyuter texnologiyalari, internet tizimi, raqamli va keng formatli telekommunikatsiyalarning zamonaviy usullarini о‗zlashtirish, bugungi taraqqiyot darajasini belgilab beradigan bunday ilg‗or yutuqlar nafaqat maktab, litsey va kollejlar, oliy о‗quv yurtlariga, balki har qaysi oila hayotiga keng kirib borishi uchun zamin tug‗dirishning ahamiyatini chuqur anglab olishimiz lozim‖, ⁴-deya ta‘kidlagan.
Shuningdek, ―Barkamol avlod yili‖ Davlat dasturida ―Ta‘lim jarayoniga yangi axborot-kommunikatsiya va pedagogik texnologiyalarni, elektron darsliklar, multimedia vositalarini keng joriy etish orqali mamlakatimiz maktablarida, kasb- hunar kollejlari, litseylari va oliy о‗quv yurtlarida о‗qitish sifatini tubdan yaxshilash‖ va ―har bir maktabgacha muassasani о‗yinli va bilish bilan bog‗liq multimedia dasturi‖ bilan ta‘minlash kо‗zda tо‗tilgan⁵.
О‗zbekiston Respublikasining ―Maktabgacha ta‘lim konsepsiyasi‖da ham maktabgacha ta‘lim muassasalari ta‘lim-tarbiya jarayonida ilg‗or pedagogik va axborot texnologiyalarini joriy etish va tarbiya jarayonining samaradorligini oshirish zarurligi kо‗zda tо‗tilgan.
Yuqorida baën qilingan dalillar MTM bolalarida boshlang‗ich kompyuter savodxonligini shakllantirish, ularni kompyuter bilan elementar tarzda muomala qilishga о‗rgatish va maktab ta‘limiga tayyorlash dolzarb masalalaridan biri ekanligini kо‗rsatadi.
MTMlarida multimedia texnologiyasidan foydalanishdagi muammolardan yana biri ilg‗or pedagogik va axborot texnologiyalaridan foydalanib, ta‘lim-tarbiya


³ О‗zbekiston Respublikasining ―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi‖ // Barkamol avlod - О‗zbekiston taraqqiyotining poydevori. - T.: Sharq, 1998. – 57-b.
⁴ Karimov I.A. О‗zbekiston Konstitusiyasi - biz uchun demokratik taraqqiët yо‗lida va fuqorolik jamiyatini barpo etishda mustahkam poydevordir. О‗zbekiston Respublikasi Prezidentining О‗zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi qabul qilinganligining 17 yilligiga bag‗ishlangan tantanali marosimda sо‗zlagan ma‘ruzasi. // Xalq sо‗zi. 2009 yil. 6 dekabr.
⁵ ―Barkamol avlod yili‖ Davlat dasturi. - T.: О‗zbekiston, 2010. –B. 8-32.
jarayoni samaradorligini oshirish metodikasini ishlab chiqish, unga mos ishlanmalar yaratish hamda amaliyotga joriy qilish zarurligidir. Shuning uchun, MTMlarida multimedia texnologiyasidan foydalanishning о‗ziga xos xususiyatlarini о‗rganish, texnologiyalarni joriy etish jarayonida bolalar yoshini hisobga olish va mos holda didaktik materiallarni tanlash, ta‘lim jarayonida bolalarga pedagogik va psixologik ta‘sir etish usullarini о‗rganish va amaliyotga joriy etish bugungi kunning dolzarb vazifalaridan hisoblanadi.